Euro, ABD doları karşısında 20 yılın en düşük düzeyine geriledi. Milletlerarası piyasalarda, Euro/dolar paritesi 0.9913’e kadar düştü. Dolar kuru 18,12 TL’den Euro ise 17.98’den süreç gördü. Pekala bu neden kaynaklandı? Türkiye’ye ve günlük hayatımıza tesiri ne olur? Bu durum süreksiz mi kalıcı mı?
Bu soruları, Karadeniz Teknik Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden Prof. Dr. Yakup Küçükkale’ye sorduk.
Dolar kuru Neden Euro’yu geçti?
ABD ve Avrupa’da enflasyon ıstırabı var. Her iki taraf da enflasyonu düşürmek için faizleri artırmaktan yana. Ne var ki Avrupa (EU) faizi yükseltmek için çok uygun durumda değil, resesyon riski var.
Tek kasvet bu mu?
Hayır. Buna ek olarak Rusya’ya yaptırımlar nedeniyle gaz ıstırabı çıktı. Başta Almanya olmak üzere Rusya’dan doğalgaz ithal eden Avrupa ülkeleri zora girdi. Bu durum fiyatları düşürme konusunda Avrupa’nın elini zorlaştıracak. Tahminen de Avrupa’ya ihracat konusunda rekabet gücünü veren Rusya’nın ucuz doğalgazıydı. Son bir nokta doğalgaz fiyatlarındaki artış. Bu artışı ülkeler kendi iç piyasasına yansıtmak zorunda. Bu da enflasyonun düşmesini engelliyor ve faizi artıramıyor. Sonuçta Euro bedel kaybediyor. ABD ise bu problemleri yaşamadığı için faizi artırmaya devam edebiliyor ve Dolar kıymetleniyor.
Bu durum bu türlü devam eder mi?
Son gelen ekonomik göstergeler ABD’de resesyon ihtimalinin zayıfladığını gösteriyor. Meğer tıpkı ihtimal EU’da hâlâ çok yüksek. Dolardaki güçlenmenin ve Euro’daki zayıflamanın devam edeceğini düşünmek “mantıklı” görünüyor.
Politikalarda bir değişim olursa başka tabi. Bu aralıksız bir yükseliş mi olacak, hayır. Dalgalanma olacak ve sonunda Dolar Euro’dan daha kıymetli noktada kalacak. ABD enflasyonu düşürme maksadından vazgeçmesi gerek. Yetkililere baktığımızda bir numaralı öncelik enflasyonu düşürmek, bunun için adeta ahdetmişler.
Türkiye’yi ve misal ülkeleri nasıl tesirler?
Bizim için âlâ değil. Yurt içi üretim yapmak için yurt dışından kaynak almak zorundayız. Bunun başında güç geliyor.
Dolar cinsinden satın alıyoruz. Petrol mesela. İhracatımızın ise yüzde 70’ini Avrupa’ya yapıyoruz. Dolardan ithalat Euro’dan ihracat yapıyoruz çoğunlukla. Yani bir bakıma eskiye kıyasla, daha değerliye alıp daha ucuza satacağız.
Bu aslında âlâ oymayan dış ticaret istikrarımızı daha da bozacak. Cari açık Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırıyor. Bu durum cari açıkları daha da olumsuz etkileyecek. Borçlanmayı artıracak.
Günlük hayatımızda sonucu ne olacak?
Yurtiçinde üretim maliyeti ve hasebiyle eserlerin satış fiyatları ve akabinde enflasyon artacak.
