Mobbinge maruz kalmamak için neler yapılmalı?
Türkiye’de yıldırma olarak söz edilen mobbing, çalışma ortamında maruz kalınan ruhsal ve fizikî şiddeti tanımlıyor. İş hayatında çözümlenmesi gereken en önemli sorunun mobbing olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak; uzun periyodik baskı, aşağılamak, dışlamak ve makûs niyetli söylentiler yayma üzere yaklaşımların iş yerinde mobbing uygulandığına dair işaretler olarak değerlendirildiğini söz ediyor. Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak; benmerkezci, talepkar ve empati yapamayan şahısların mobbing potansiyeli olduğuna dikkat çekerek uzun müddet mobbinge maruz kalan bireylerde ruhsal olduğu üzere fizikî olarak da yıkıcı problemler oluştuğunu vurguluyor. Parlak, mobbinge karşı başta patronlar ve çalışanlarda olmak üzere tüm toplumda farkındalık oluşturulmasını tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak; iş hayatındaki en değerli sıkıntılardan biri olan mobbingin uygulandığını gösteren işaretler, mobbing uygulayan şahısların kişilik yapıları ve mobbinge maruz kalan insanların yaşadığı sıkıntılar hakkında değerlendirmelerde bulundu. Parlak, çalışanlara mobbinge maruz kalmamaları için kıymetli tavsiyeler de paylaştı.
Türkçe’de yıldırma olarak tanımlanıyor
Mobbing teriminin kere İsveçli bilim insanı Heinz Leyman’ın işyerlerinde yetişkinler ortasındaki şiddeti tanımlaması ile ortaya çıktığını belirten Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, “Mobbing çalışma ortamında maruz kalınan ruhsal ve fizikî şiddeti tanımlıyor. Aslında İngilizce ‘mob’ kökünden geliyor. Mob sözcüğü, İngilizce’de şiddet uygulayan çete manasındadır. Lisanımızdaki karşılığı yıldırma sözü olarak önerilse de mobbingin daha sık kullanıldığını görüyoruz. Ruhsal şiddeti hayatın çabucak tüm alanlarında görmek mümkün. Lakin mobbing sözü özel olarak iş hayatında maruz kalınan şiddeti tanımlıyor.” dedi.
Bu davranışlar mobbinge işaret ediyor
Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, iş hayatında mobbing-yıldırma tarifine uyan en önemli tavır ve davranışları şöyle paylaştı:
“Uzun müddetli baskı, çok talepkarlık, haksız tenkit, mükemmelliyetçi ve kontrolcü bir denetim ile daima kusur bulmak, dışlamak, aşağılamak, berbat niyetli söylentiler yaymak, sürekli-tekrarlayıcı tenkitler, işyeri kurallarının makûs niyetli kullanımı, haksızlık, alay etmek, tehdit etmek, çok sorumluluk vermek, rahatsız edici ve taciz edici davranışlar, suçluluk hissettirme, kişinin benlik pahasını zedeleyici güce dayalı olumsuz her tavır ve davranış mobbing-yıldırma davranışı olarak kabul ediliyor.”
Çalışanlar ortasında da mobbing yapılıyor
Mobbing-yıldırma davranışının yöneticilerden çalışanlara yönelik olduğu üzere çalışanların kendi ortalarında dışlama, ötekileştirme, kümeleşme ve ayrımcılık olarak da ortaya çıkabildiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, “Yöneticilerden çalışanlara yönelik olan dikey mobbing, çalışanların kendi ortalarında uyguladıkları ise yatay mobbing olarak tanımlanıyor. Güç çabası ve zorbalıktan kaynaklanan mobbing, iş hayatının her düzeyinde üstler, astlar ve tıpkı seviyedeki çalışma arkadaşları ortasında ortaya çıkabiliyor.” dedi.
Kar odaklı idare anlayışı mobbing’i artırıyor
Mobbinge şahıslardan kaynaklı ferdî patolojilerin sebep olduğunu düşünmenin aldatıcı olacağını belirten Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, “Mobbing davranışı ferdi değil daha çok toplumsal nedenlere dayanıyor. Değişen dünya ile birlikte iş hayatında rekabetçi, bilinmeyen ve iş garantisinin olmadığı neo-liberal siyasetlerin hakim gelmesi ile mobbingin ortaya çıkması da kaçınılmaz olarak arttı. Milletlerarası Çalışma Örgütü raporlarına nazaran iş hayatında öncelikli çözümlenmesi gereken en önemli sorun mobbingtir. Kurumların ‘kar odaklı’ idare anlayışı, garantisiz çalışma şartları, işsizlik, ekonomik belirsizlik ve kapitalist rekabet ortamı ile çalışma şartları her geçen gün sertleşirken, bu durum çalışanlar üzerindeki baskı ve mobbing davranışlarında da artışa sebep oluyor. Mobbing, neo-liberal siyasetlerin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.” sözlerini kullandı.
Mobbing uygulayan kişi onaylanma muhtaçlığı duyuyor
Örgüt kültürü içinde çalışanların rekabete ve statü arayışına yönlendirilmesinin kişilik özelliklerinden bağımsız olarak mobbinge sebep olabildiğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, “Antisosyal eğilimler; ben merkezci, çocuksu, talepkar, olgunlaşmamış kişilikler, vicdan ve empati üzere olgun duygusal özelliklere sahip olmayan bireylerde mobbing potansiyelini artırıyor. Genel olarak mobbing uygulayan bireylerin öbürleri tarafından kabul görme ve onaylanma gereksinimi içinde oldukları, temel inanç ve öz-değerlilik hissinde sorun yaşayan bireyler olduğu ve güç elde etmek için ağır bir istek içinde oldukları biliniyor.” dedi.
Mobbing travmalara yol açıyor
Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, uzun vadeli mobbinge maruz kalmanın epeyce ruhsal olduğu üzere fizikî olarak da yıkıcı meselelere yol açtığını söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Mobbing, yalnızca maruz kalan kişiyi tahrip etmekte kalmayıp iş kayıplarına, verimsizliğe, ekonomik ve toplumsal sıkıntılara da sebebiyet verirken mağdur şahısta ‘hiper atiklik’ ismi verilen kolay kolay irkilme, çabuk sonlanma, konsatrasyon zahmeti ile karakterize ani reaksiyonlara de yol açıyor. Fikir süreçlerinde bozulmalar ve duygusal denetim problemleri ortaya çıkıyor. Türkiye Psikiyatri Derneği, mobbingin uygulama biçimi müddeti ve şiddeti ile kontaklı olarak birçok ruhsal bozukluğun ortaya çıkabilecğeini söz ediyor. Bireyde eza, öfke, karamsarlık, uyku sıkıntıları, depresif belirtiler, anksiyete belirtileri ve davranış meseleleri görülebiliyor. Depresyon, anksiyete ve davranış sıkıntılarının birlikte bulunabildiği ahenk bozuklukları, depresyon, yaygın anksiyete ve panik bozukluğu üzere anksiyete bozukları, kendini bedensel belirtilerle tabir eden somatoform bozukluklar, ortaya çıkmasında ve seyrinde ruhsal etkenlerin rol oynadığı psikosomatik hastalıklardan da bahsedebiliriz. Bunun yanında bir çeşit kendini güzelleştirme eforu olarak, alkol, husus ya da ilaca yönelme olabilir. Unsur kullanım bozuklukları gelişebilir. Bireyin fizik bütünlüğünü tehdit eden, onu çaresiz bırakan, dehşet duygusu yaratan yaşantılara bağlı gelişen ‘Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu’ ortaya çıkabilecek en önemli ruhsal bozukluklardan biridir. Mobbing insan eliyle oluşturulan bir travma olarak kabul ediliyor.”
Toplumda farkındalık oluşturulmalı
Mobbing ile gayrette öncelikli konunun bu sıkıntıya yönelik farkındalığı artırmak olduğunu tabir eden Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, “Bu nokta da mağdurun kendisi tarafından olduğu kadar patronlar, çalışan kesim ve tüm toplum tarafından farkındalığın oluşturulabilmesidir. Ferdi olarak mağdurların öğrenilmiş çaresizlik içinde olmaması gerekiyor. Mağdurların teslimiyetçi ve boyun eğici tavırlar yerine gereken yerde savaşçı davranış ve tavır gösterebilmesi desteklenmeli. Toplum olarak bireylerin öz-saygı, mesleksel ve marifet niteliğin gelişimi, ruhsal ahenk ve ruhsal sıhhati güçlendikçe mobbinge yönelik dirençleri de artacaktır.” dedi. Parlak kelamlarını şöyle tamamladı:
“Özgüven, hudutlarını koruyabilme, hayır deme hüneri ve tesirli bir irtibat kişinin mobbing davranışından kendisini muhafazasını sağlayacaktır. Gerilim yönetme mahareti arttıkça bireyler sıkıntı durumlarda da tesirli bir biçimde baş edebilmektedir. Sağlıklı bir yetişkin olmada en değerli nokta, kendi pahasını ve kıymetini bilme ve bunu kelamlarıyla, vücut lisanıyla ve aksiyonlarıyla karşısındakine bildirme ve kendi hudutlarını koruyabilmesidir. İş hayatında mobbing aksisi siyasetlerin belirlenmesi ve hususla ilgili gerekli eğitimlerin düzenlenmesinde insan kaynakları kısımlarına kıymetli bir misyon düşüyor. Toplumsal, toplumsal ve ekonomik problemlere yol açan mobbing için tüzel düzenlemelerin yapılması da epeyce kıymetli.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
