Dolarizasyonla çabada fedakârlığı kendilerinin yaptığını vurgulayan ihracatçılar, “Kamunun da bize yardımcı olması lazım, kredileri ‘Ağa’ kümesi alıyor fakat biz bekliyoruz. Yeni yatırım için kredi müracaatlarımız aylardır bekletiliyor” dedi.
Dünya’dan İmam Güneş’in haberine nazaran mal ve döviz kazandırıcı hizmet ihracatında bulunan firmalara Merkez Bankası’nca (TCMB) getirilen reeskont kredisi kullanmak için yeni kurallara ihracatçı reaksiyon gösterdi.
Merkez Bankası’nın aldığı kararlarla da yurda getirilen dövizlerin bozdurulmasıyla rezervlerin güçlenmesi amaçlanırken, ihracatçıların muhtaçlıktan doğan döviz sorunları büyüdü.
İhracatçı yeni şartların talebi de olumsuz etkilediğini belirtiyor. Yurda getirdiği dövizin yüzde 40’ını TCMB’ye bozduran, TL reeskont kredisi almak için de ayrıyeten bir bankaya yüzde 30 döviz bozdurmak durumunda kalan ihracatçılar, ithal girdileri için dövize gereksinim duyuyor.
Ayrıca, kur muhafazalı mevduat için de dövizini bozduran ihracatçılar, işletme sermayesi gereksinimlerinin her gün büyüdüğüne dikkat çekerek, “bankalar kredi verirken firmaları A, B, C kümesi diye ayırıyorlar. Lakin krediler daima A kümesine gidiyor. Bu küme artık ‘ağa grubu’ oldu” diyor.
Kamu da fedakarlık yapmalı
İhracatçılar uygulamadan evvel de döviz bozdururken, ihracat yüklü çalışan firmaların ise döviz muhtaçlığı daha fazla.
Yıllardır finansmana erişim sıkıntılarından bahseden ihracatçılar, tahlil olmadığı üzere fedakârlık gösterdiklerini söz ediyor. Uygulamaların kendileri için faydalı olmadığını, ülkeye katkı için fedakârlık yaptıklarını kaydeden ihracatçılar, finansman muhtaçlıklarının her geçen gün arttığını, bunun için de artık kamu tarafının fedakârlık yapmasını gerektiğine dikkat çekiyor.
“Finansmana erişimi kolaylaştırmak isterken döviz bozdurmaya kadar geldik”
İhracatçılar, “Bizim finansmana erişim sıkıntımız yeni bir mevzu değil. Lakin durum daha da zorlaştı. Finansmana erişime kolaylaştırmak, uygun faizle uzun vadeli krediler temin etmeyi sağlamak için adımlar atarken muhtaçlığımız olan dövizi bozdurmaya kadar geldik.
Ancak Merkez Bankası da bir yandan döviz satıyor. Bu dövizi de kimler alıyor belirli değil. Dövizi getiren ihracatçılar lakin TL kredisi alarak döviz tutmayla da suçlanan tekrar ihracatçılar. Bu durumda yapılması gereken tek uygulamanın ülkeye döviz getiren ihracatçılara yeni yatırımlar için bahsettiğimiz halde kredi sağlanması olduğudur” dedi.
“Yatırım projelerimiz aylardır kredi bekliyor”
Firmaların işletme sermayesi muhtaçlıklarının her gün büyüdüğüne dikkat çeken bir ihracatçı şunları söyledi: “Bir yandan da siparişler geldiği için yeni yatırımlara muhtaçlık var.
Kendi kaynaklarımız bir yere kadar yetiyor. Bizlere kredi vermiyorlar. Bugün kredi verseler yarın 10 milyon dolarlık yatırım yaparım. Fakat bu krediyi muhtaçlığı olmayan firmalar alıyor. Bankalar, A, B, C kümesi diye firmaları ayırıyorlar. Fakat krediler daima A kümesine gidiyor. Bu küme artık ‘ağa grubu’ oldu.
Biz proje finansmanı için kredi istiyoruz. Ödeme yapacağımız kurumlar muhakkak. Bankalar ödemeyi onlara yapsınlar, biz kendimize de istemiyoruz. Muhataplar ve bu işin uygulaması epey net. Proje aylardır bekliyor. GES yatırımı için bile kredi alamıyoruz. Firmalar GES yatırımı yapsa, kendi güçlerinin muhakkak kısmını karşılasa devlete de katkısı var. Güç ithalatının bir kısmı de düşmüş olacak.”
“Ayağımızı gazdan çektik, yatırımları yavaşlattık”
İthal girdisi yüksek, ülkeye uygun döviz kazandıran firmaların uygulamalardan şikayetçi olduğunu belirten bir öbür ihracatçı ise şöyle konuştu:
“Biz problemlerimizi anlatınca yalnızca not alınıyor. Hiçbir yapan açıklama yapılmıyor. Problemler çözülmüyor. Uygulamalar dolarizasyonu engellemek içindi. Bunun için ihracatçılar kullanılıyor. Uygulamayı makûs niyetli kullanan firmalar var. Lakin bunu denetlemesi gereken ihracatçılar değil. Her 10 firmadan 8’i krediye ulaşamıyor.
Finansman muhtaçlığımız varken dövizimizin yüzde 30’unu bozdurarak reeskont kredisi almak bizim için bir şey tabir etmiyor. Emtia fiyatlarındaki artıştan kaynaklı olarak işletme sermayemiz olduğu yerde iki katına çıktı. Münasebetiyle herkes bankalara yükleniyor, limitler doluyor. Bankalar kusura bakmayın diyor. 10 dolar gereksinimin varsa 3 dolar vereyim, o da sen olduğun için diyor. Biz de ayağımızı gazdan çektik. Yatırımları yavaşlatmak durumunda kalıyoruz.”
Hammadde stoku, ithalatı da patlattı
Türkiye ihracatının yaklaşık yüzde 70’i ithalata dayanıyor. Firmaların üretim yapabilmesi için hammaddeye gereksinimleri var. Bir müşterisinden ödeme alan ihracatçının, yeni üretim yapabilmesi için gerekli hammaddeyi dolarla tedarik etmesi gerekiyor. Lakin dolarını Merkez Bankası’na bozdurarak vaktinde uygun kurla geri alamayacağını düşünen ihracatçılar, bunun yerine gerektiğinden fazla hammadde alarak stok yapıyor.
Bu durum da ithalat sayılarını önemli halde yükseltiyor. Geçen yılın birinci 6 ayında 105 milyar dolar ihracat ve 126 milyar dolar ithalat yapılmış, dış ticaret açığı 21 milyar dolar olmuştu. Bu yılın birinci 6 ayında ise 126 milyar dolar ihracat ve 177 milyar dolar ithalat yapıldı.
Dış ticaret açığı da 51 milyar dolar oldu. Bu artışta her ne kadar emtia ve güç fi yatlarının yükselmesi kıymetli etken olsa da ihracatçıların hammadde stokuna yönelmesinin de katkısı olduğu kestirim ediliyor. Öte yandan yüklü olarak ithalatı dolarla ihracatı ise Euro ile yaptığımız için parite kaynaklı yaşanan sıkıntılar dış ticaret açığını daha da büyütecek.
İGE’de kredi müracaatları 31 Temmuz’a kadar devam edecek
Geçen yıl ihracatçılar için 22,5 milyar dolar kredi takviyesi sağladığını açıklayan ihracatçıların bankası Türk Eximbank, bu yılın birinci 5 ayında ise 20 milyar dolarlık takviye oluşturduğunu söz etti. İhracatçılar ise kredi müracaatlarının uzun sürdüğünü, dönüşlerin vaktinde yapılamadığını ve kredi almanın çok güç olduğunu belirtiyor.
Diğer yandan Eximbank’ın yüzde 5, ihracatçıların 95 iştirakinde mart ayında faaliyete geçen İhracatı Geliştirme A.Ş. (İGE), bugüne kadar 3,4 milyar TL’lik kredi kefaleti verdi. 22 milyar TL’lik kredi hacmine ulaşmayı hedefleyen İGE, 31 Temmuz’a kadar müracaat yapacak KOBİ’lere İGE öz kaynaklarından verilecek kefaletler yoluyla Eximbank tarafından kredi kullandırılmasını sağlayacak.
