İstanbul’da ticari gayrimenkuller boş kaldı. Şirketlerin hibrit çalışmaya geçmesi, artan kiralama ve aidat maliyetleri plaza ve ofislere olan gereksinimi azalttı.
İstanbul’da ticari gayrimenkullerin yüzde 20’si boş ve atıl duruma düştü. Gayrimenkul piyasasında kullanılmayan plaza ve ofislerden nasıl faydalanabileceğine ait tahliller konuşuluyor.
“Plazaların yüzde 20’si boş”
Konuya ait açıklamalarda bulunan Emlak Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, bilhassa pandemi devriyle birlikte konuttan çalışma modelinin geldiği bir periyodun geride kaldığını belirterek, “Gerek uzaktan çalışmanın getirdiği bir çalışma kültürünün anlaşılmasıyla gerekse de dönemsel çalışma nedenleriyle iş yerlerinin konut stoklarında bir arz fazlası yaşandı. Bu arz fazlası pandemi periyodundan evvel genel manada yüksek montanlı inşa edilmiş ticari alanlarımız için beraberdi. Hala bu evrede finans merkezi üzere kimi yerlerde ticari üniteler yapılmaya devam ediyor. Pandemide uzaktan çalışma gerekse de fazla yapılmış bu stoklar nedeniyle plazalarda yüzde 20’ye yakın bir boşluk oranı mevcut. Son periyotta her halükarda yeni bu üslupta inşaatlar yapılmamış olsa bile, var olan stokun nispeten çok daha azının kullanıldığını görüyoruz. Bu stokun neden olduğu açılardan baktığımızda belirli bölgelerde birtakım yoğunluklar olduğunu görüyoruz. Örneğin; İstanbul Avrupa Yakası’nda bilhassa Maslak en çok boşluk yaşanan noktalardan bir tanesi. Bunun yanısıra Basın Ekspres çizgisi dediğimiz bölgede boşluk oranlarımız mevcut. Bunların bir kısmı merkezi iş alanı imarı statüsünde olan alanlar. Bununla birlikte Levent ve Etiler çizgisi ile Seyrantepe ve Şişli sınırında bu boşluk oranları göze çarpıyor” dedi.
“Şirketlerin küçülmeye gitmesi plazaların boş kalmasında öbür bir neden”
İstanbul Anadolu Yakası’na bakıldığında Kozyatağı sınırında genel bir ticari arz fazlası bulunduğunun altını çizen Özelmacıklı, “Bunun yanında son periyotta kimi bankaların gelmesiyle birlikte Ümraniye sınırında bu boşlukları görebiliyoruz. Bu boşlukların değerli bir nedeni de şirketlerin aşikâr noktalarda küçülmeye gitmesidir. Daha evvel daha yüksek metrekareli bir alana sahip şirket daha küçük bir metrekareli iş yerine geçti. Bunun nedeniyle de aslında bu boşlukların kimileri oluştu. Burada değerli nedenlerden bir tanesi de aidatlardır. Bilhassa ticari gayrimenkullerde öteki konutlardan daha farklı aidatlarla ilgili masraflar var. Binaların dış cephelerinin temizlikleri, ekstra güvenlik tedbirleri ve buranın iş sıhhati ve güvenliği riskleri daha minimize edilmesi istikametiyle baktığımızda bilhassa aidatlarla ilgili kısım ticari gayrimenkullerin yorucu bir kısmı diyebiliriz. Bu nedenle boşluk oranlarının gerek aidatlar gerekse de pandemi şartları nedeniyle şirketlerin nispeten uzaktan çalışma modeliyle de değiştirilebilir olduğunu görmesi, bu boşluğun nedeninin açıklıyor” sözlerini kullandı.
Son devirde şirketlerin ‘flexible ofis’ modelini tercih ettiğine dikkat çeken Özelmacıklı, “Bunlar gereksinime nazaran artırılabilir metrekareli yerler oluyor. Sanal ofis dediğimiz hizmetler nedeniyle bu hizmeti aslında vergi levhası ve kaydını açarak bu sanal ofisler üzerinden yürütmeleri biraz daha tercih edilen nokta oldu” diye konuştu.
