Bankacılık dalında yenileme oranları 90 larda seyrederken tüm borcun yine çevrilmesi 5 6 milyar dolarlık Escort Birlik ek maliyet yaratabilir Fakat yenilenmemesi de döviz girişinde kasvete neden olabilir
Türkiye nin 5 yıllık iflas risk primi CDS leri 880 puanlardan 730 lara gerilese de dolar TL 17 95 Birlik escort lira üzerindeki seyrini koruyor
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine nazaran döviz cinsi borçlanma maliyetleri ise geçen yıldan bu yana en güzel oranda ikiye katlamış durumda Bu ortada ise başta bankalar olmak Birlik escort bayan üzere Hazine ve bankacılık dışı dalın ağustos aralık aylarını kapsayan periyotta itfa yahut çevirmesi gereken 22 23 milyar dolarlık dış borç bulunuyor
Bankalardan Garanti birkaç ay evvel Yapı Kredi ise geçen hafta yüksek maliyetler nedeniyle eurobond yenilemesi yapmayacağını duyurdu Lakin bu 22 23 milyar doların yüzde 100 çevrilmesi bile 5 6 milyar dolarlık finansman açığı yaratıyor
Bu kadar paranın dışarı ödenmesi gerekiyor Lakin bankalar üzere opsiyon kullanılmadığı ve daha az çevrildiği durumda ise içeriye getirilen dolar ve bankaların Merkez Bankası ile swap ölçüsü azalacak Bu da Merkez Bankası nın da etkilenmesi sonucunu doğuracak
Maliyetler çok yükseldi
Bankacılık dalından edinilen bilgiye nazaran vadeye gerçek kısa vadelerde dolar borçlanma maliyeti yüzde 9 5 10 düzeylerindeyken 7 8 yıllık uzun vadelerde ise yüzde 10 13 ortasında değişiyor Son 12 aylık devirde ise 50 milyar doları bulan bir dış finansman yükü var Kaynakların verdiği bilgiye nazaran bankaların borç çevirme rasyosu yüzde 90 larda ve yatay seyrediyor
Banka dışı dalın yüzde 128 lerde lakin yüzde 150 lerden aşağıya gelmeye başladı Ağustos 2020 pandemi devrinde yüzde 70 lerin altına gelmişti
Önümüzdeki periyotta 22 23 milyar doların yüzde 100 çevrilmesinin bile yaklaşık 5 6 milyar dolarlık finansman açığı yarattığını bir bu kadar daha paranın dışarıya ödenmesi gerektiğini vurgulayan kaynaklar Hazine nin ise yaklaşık 3 milyar dolarlık eylülde bir itfası bulunduğunu lisana getirdi Kaynaklar bunun yeni bir borçlanmadan mı yoksa diğer kaynaklardan mı karşılanacağının ise bilinmeyen olduğunu kaydetti
Geçen hafta ise Yapı Kredi Bankası nın Aralık 2022 de vadesi dolacak 1 milyar dolarlık sermaye gibisi tahvilini yenilemeyebileceği şartların yeni ihraç için elverişli olmadığını haberi geldi Bankaların bu yolu seçebileceğini belirten bankacılık kaynakları bu durumun ise içeriye yeni döviz girişini aksatma ihtimali taşıdığına işaret etti
Yüzde 100 oranında yenilenme finansman gereksinimi ortaya çıkarırken yenilenmeme de içeriye döviz girişini etkileyecek Bankaların ve gerçek kesimin yüksek maliyetler nedeniyle itfa yolunu tercih edip borçları çevirmemesi durumunda Merkez Bankası ile bankacılık dalı ortasındaki swap süreçlerinin azalacağını lisana getiren kaynaklar dolar TL yi tutmanın daha da zorlaşabileceğini söyledi
Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı nın dünkü TL cinsinden 5 yıl 1 764 gün vadeli sabit kuponlu tahvil ihalesinde net 8 milyar 160 9 milyon TL satış yaptı İhale öncesi yapılan 9 milyar TL rekabetçi olmayan tekliflerle satışla birlikte toplam satış fiyatı 17 milyar 160 9 milyon TL’ye ulaştı 6 ayda bir yüzde 10 10 kupon ödemeli tahvilin bileşik faizi en düşük yüzde 16 70 ortalama yüzde 17 51 en yüksek yüzde 17 79 düzeyinde oluştu
Kurumsal döviz talebini de etkiler
Tera Yatırım Baş Ekonomisti Enver Erkan da şunları söyledi TCMB nin yayınladığı en yeni Mayıs 2022 kısa vadeli borç istatistiklerine baktığımızda Türkiye nin kamu özel kesim olarak 182 3 milyar dolar kısa vadeli dış borcu bulunmaktadır Bu sayılar vadesine bir yıl ve daha kısa kalan dış borçları göstermektedir Bunun borçlu bazında kırılımlarına bakıldığında 118 3 milyar dolarlık kısım özel dal üzerindedir Bankaların 54 3 milyar dolar gerçek dalın 61 1 milyar dolar kısa vadeli dış borcu bulunmaktadır Bu borçların vadesi Mayıs 2023 e kadar gelmiş olacak Aslında kısa vade için en kahır yaratan bahis çevrilecek borçların karşılığına dair döviz kurlarının ne olacağının muhakkak olmaması
Artı olarak Türkiye de kamu ve özel bölümün yeni borç alırken güncellenen risk maliyetlerine katlanması gerek Türkiye nin geçen yıl 300 400 lerde seyreden CDS i şu anda 700 800 lerde seyrediyor Yani ikiye katlanmış bir risk maliyeti var Geçen yıl bu vakitlerde yüzde 5 09 olan 5 yıllık Eurobond faizimiz bugün yüzde 9 36 düzeyinde Kısa vadelerde bu fark oransal olarak artıyor 1 yıllık tenorda mesela dolar bazlı Eurobond faizinde 08 21 08 22 devirleri ortasında yüzde 1 75 ten yüzde 5 33 e bir değişim var CDS deki bu durum da mesela eylül ekim sendikasyonlarında ve dış piyasadan edinilen finansmanda gerçek tesirini gösterir Borç itfalarında döviz kurundaki değişim sendikasyon ve dış borç yenilemelerinde CDS ve faiz devreye girerek borç çevirme maliyetini yükseltecektir Borçların çevrilmesinin finansman açığı kurumsal döviz talebini de tesirler
Bu sefer gerilim daha fazla
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof Dr Erhan Aslanoğlu da borç ödeme takviminin finans piyasalarının her vakit yakından izlediği bir data olduğuna dikkat çekti Sonbahar aylarında bu türlü yeni bir periyoda gidildiğini kaydeden Aslanoğlu şunları söyledi Bu sefer gerilim daha fazla Bunun birkaç nedeni var Birincisi borçlanma maliyetini etkileyen global faizler ve CDS ler geçmişe nazaran çok yüksek Uzun müddettir global faizler çok düşük olduğu için borçlanma maliyetimizi yalnızca CDS artışları etkiliyordu Artık hem CDS ler daha yüksek hem de faizler
Ülkemizin döviz cinsinden borçlanma maliyetleri tarihi yüksek düzeylere ulaştı Üstelik global iktisat resesyona gidiyor Bu çerçevede dış borçları çevirme maliyeti yanında bunun kullandırılması sonucu kredi riskleri de artmaya başlıyor Bu nedenle borçları çevirmeden kapatmak değerli bir alternatif olmaya başladı Bu yola gidecek kurumların olduğunu görüyoruz
Borcu çevirmek hem içeride kredi maliyetlerini hem de gelecekte ödeme yükünü arttıracak Her iki durumda döviz kurlarında gerilim yaratıyor Dış kaynak muhtaçlığı olan bir iktisat olarak güç bir tablo çıkıyor Dışarıdaki faizler ve resesyon için yapabileceğimiz birşey yok Ancak CDS simizin yüksekliği bizden kaynaklanıyor ve en kıymetli nedenlerinden birisi uyguladığımız para siyaseti ve yaşadığımız enflasyon Para siyasetimizin tarafını tekrar tekrar düşünmekte yarar var
Bankalar yenilememe tekniğini seçebilir
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç Dr Atılım Murat eylül aralık periyodunda tüm kesitlerin yüklü dış borç yenilemesi olduğunu hatırlatarak şöyle konuştu Dolar maliyeti ise epeyce yüksek ve bu gerçek kesitin bankaların itfa yapmasına borçları tekrar çevirmemesine yol açabilir Bankaların da kredi mevduat oranları yüzde 100 ün altında bulunuyor Bankaların bu nedenle döviz kredisi verme gereksinimi yok
Döviz kredisi vermeyeceklerse de sendikasyon yenilemeye gereksinimleri olmayacak 22 23 milyar dolar önemli bir sayı ve önümüzdeki 12 ay içinse 50 milyar doları bulan bir dış finansman yükü ortaya çıkabilir Merkez Bankası rezervleri ise bu mevzuda yetersiz kalıyor
Önümüzde muazzam bir dış borç yenilemesi var Şu an piyasada içeriye para girişi konusunda spekülasyonlar dolanıyor Lakin söylenilen ölçülerde giriş olmazsa kur üzerinde baskı artabilir Türkiye nin iki büyük bankası da riskleri gördükleri için borçlarını yenilemiyorlar ve eylül aralık devrinde risk priminin daha da artacağını düşünüyorlar Bunun yanı sıra eylül aralıkta güç maliyetlerinin inanılmaz olacağını düşünüyorum Önemli ekstra bir finansman yükü baskısı olacak