Dünya’dan Sadi Özdemir’in köşe yazısından alıntı…
Sorunları konuşurken moral bozmak yerine daha serinkanlı olmak gerekmez mi? İhracatçı sanayicilerimizin işleyip ihraç etmek için ithal ettiği ziraî eserler Türkiye’de üretilemez mi? Türkiye’nin tarım ve hayvancılıkta üretimi daha da artırılamaz mı?
Sonuçta kim ne üretirse üretsin sayıya tahvil edilmek yani pazara çıkmak ve alınıp satılmak zorunda. Bu nedenle işin endüstrici ve ihracatçı cephesiyle konuşmak istedim.
Türkiye’nin hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar ihracatında bu yıl aylık yüzde 30’un üzerinde artış serisi devam ediyor. Kesimin ithalat tarafında da tartı, yurt içinde işlenip ihraç edilen eserlerden oluşuyor.
Örneğin hububatta yıllık üretimimiz kendi muhtaçlığımızı karşılayacak kadar yüksek fakat başta makarnalık buğday olmak üzere ithalatını yaptığımız buğday ölçüsü da bir epey fazla.
Hububat, bakliyat ve yağlı tohumda 2022’yi yüzde 30’un üzerinde artışla 13 milyar dolarlık bir ihracat sayısıyla kapatabileceğini söyleyen İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Lideri Kazım Taycı’ya “İhracattaki yüksek artış, fiyatlardaki yükselişten mi kaynaklanıyor” diye soruyorum.
Yanıtı, çok açık: “Evet, bunun tesiri var lakin Türkiye’ye tedarik kayması da çok fazla ve bunun kalıcı olmaya başladığını da görüyoruz. İhracatçımız, maliyetleri artmış olsa da uzun yıllardan sonra birinci defa bu kadar kârlı ihracat yapabiliyor. Bizim gördüğüm çiftçimizin de bu devirde düzgün kazandığıdır. Bu ortada çok sevindirici olan bir gelişme de Mersin’in başarısı. Son yıllarda ülkemizde tahıl ve bakliyatta üretimin (işleme) ve dış ticaretin merkezi Mersin oldu. O denli ki Mersin, Avrupa, Ortadoğu, Afrika, Asya ortasında bu bahiste bölgesel üs haline geldi. Mersin bu gücüyle ülkemiz için de tahıl ve bakliyatta güç vakitler için bir ‘sigorta’ niteliği taşıyor.”
Gerçekten de Mersin’in tahıl ve bakliyat sürece, depolama ve dış ticaret gücü çok yükselmiş durumda ve bizce de Mersin’e bilhassa bu bahiste nazar değmesin.
Tarımda üretim nasıl artar?
İHBİR Lideri Kazım Taycı, tarımda üretimi artırmak için iki temel başlıkta süratli adım atılmasını öneriyor: “Tarım ve hayvancılıkta çok fazla başlıkta teşvik ve dayanak var. Bunların sadeleştirilmesi çok yararlı olur. Yerlerin de hızla toplulaştırılması en kıymetli bahis.”
Bu başlıklara bir de ‘üretimle ilgili yanlışsız bilgilerle eser ekiminin, piyasaya pazara nazaran planlanmasını’ ekliyor ki bu çiftçinin çıkarını istikrarlı hale getirecek en değerli bahislerden biri. Taycı, “Boş toprakların ekilmesine verilen teşvikler doğruydu, yerindeydi.
Bu sayede pandemide bile önemli üretim artışı oldu. Fakat, önümüzdeki devirde ‘doğrudan esere dayanak, teşvik’ çok daha değerli ki çiftçimiz ne kadar fazla eser getirirse o kadar çok kazanacağını bilecek. Hayvancılıkta da bu türlü olmalı.
Bunlar, çiftçimize özgüven verir. Arazi toplulaştırma konusunda hukuksal altyapı oluşturuldu ancak toplulaştırmanın hızlandırılması için başta ne yapılabilir onu bulmalıyız ve uygulamaya almalıyız. Tarımda ve hayvancılıkta ölçek iktisadı çok kıymetli, rakiplerimiz çok daha büyük yerlerde ve çok büyük sürülerle tarım ve hayvancılık yapıyor. Bu da maliyetlerini düşürüyor, eser kalitelerini artırıyor. Sonuçta onlar rakibimiz.”
Tahıl Koridoru en çok kimin işine yaradı?
İHBİR Lideri Kazım Taycı’ya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın özel eforlarıyla Ukrayna tahılının ihracatı için açılan ‘Tahıl Koridorunu’ da hatırlatıyorum. Dal ve fiyatlar olumlu etkilendi mi?
Başkan Taycı, “Eğer tahıl koridoru açılmasaydı, fiyatlar şu andakinden yüzde 30-40 daha yüksek olurdu. Zira açılması yüzde 15-20 düşürdü. Yükselirken düşüş getirdi. Açılmasaydı düşmez ve o periyottaki fiyatlar daha da yükselmeye devam ederdi. Bu da bilhassa yoksul ülkeler için çok şiddetli bir besin krizine dönüşürdü.
Malum yoksul ülkelerde nüfusun değerli bir kısmı temel besin hususlarına ulaşımda çok daha büyük sorun yaşıyor. Ukrayna’dan 1 Ağustos’tan beri 46 gemi ile 1 milyon ton tahıl dünya pazarlarına çıktı. Bu akış devam ediyor” diyor.
Bu ortada, değişik bir not da düşüyor: “Ukrayna tahılı pazara çıktı lakin Rusya’nın tahılı konusunda meşakkat sürüyor. Zira Rusya’ya karşı ambargo devam ediyor, Rus tahılı engelleniyor.
Bizce tahıl konusunda Rusya’ya da kolaylık sağlanmalı. Rusya’nın engellenmesinden en çok da Kanada, ABD ve Avustralya faydalanıyor.
Bu ülkeler, kendi mısır, buğday ve nohutlarını (Rus menşeili eserler engellendiği için) ton başına 200-300 dolar daha değerli satıyor. Bizce Rus tahılına da kolaylık sağlanırsa besin fiyatlarının düşüne değerli bir katkı daha sağlanabilir. Bu bahiste adım atılmazsa bir mühlet sonra Rusya tahıl koridoruna pürüz çıkarabilir.”
