Dünyada 1.1 milyon, Türkiye’de yaklaşık 15-20 bin kişi her yıl hepatit B ve hepatit C’ye bağlı karaciğer sirozu ve kanserinden hayatını kaybediyor. Meğer her iki enfeksiyonun tanısı son derece pratik prosedürlerle konulabiliyor ve tedavisi de mümkün olabiliyor. Teşhis ve tedavi süreçlerinin hakikat biçimde planlanması durumunda, 2030 yılına kadar hepatit virüsünün dünya üzerinden silinebileceği düşünülüyor. Memorial Şişli Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Uz. Dr. Koray Tuncer, “28 Temmuz Dünya Hepatit Günü” nedeniyle hepatitler hakkında bilinmesi gerekenler ile ilgili bilgi verdi.
Hepatit, çoğunlukla viral bir enfeksiyonun neden olduğu karaciğer iltihabıdır. A, B, C, D ve E tipleri olarak isimlendirilen beş ana hepatit virüsü vardır. Bu beş tip, neden oldukları hastalıklar ve salgın potansiyeli nedeniyle dünya üzerinde büyük bir telaş kaynağı olmaktadır. Son sayılara nazaran 350 milyondan fazla kişi viral hepatitle yaşamaktadır. Hepatiti olan 10 bireyden 8-9’unun bundan habersiz olduğu bilinmektedir. Bunun yanında yılda 1 milyon 100 bin kişi Hepatit B ve C enfeksiyonundan hayatını kaybetmekte, 9 milyon 400 bin kişi kronik hepatit C virüsü enfeksiyonu için tedavi görmektedir. Ülkemizde yaklaşık 2,5 milyon Hepatit B’li; 250 bin civarında da Hepatit C’li hasta vardır.
Hepatit siroz ve kansere yol açabiliyor
Küresel uğraşlar, hepatit B, C ve D enfeksiyonlarının ortadan kaldırılmasına öncelik vermektedir. Bu 3 enfeksiyon yıllarca tedavi altına alınmazsa siroz ya da karaciğer kanserinden ölümlere neden olabilmektedir. Bu 3 tip kronik hepatit enfeksiyonu, hepatit kaynaklı ölümlerin yüzde 95’inden sorumludur. Bir öbür üzücü durumda dünya genelindeki kronik hepatit B hastalarının yalnızca yüzde 10’na teşhis konulabilmekte ve yalnızca yüzde 22’si tedaviye ulaşabilmektedir. Her gün doğan tüm bebeklerin yalnızca yüzde 42’sine hepatit B’ye karşı aşı uygulanabilmektedir. Hepatit C’ye bakıldığında dünya üzerinde tüm hepatit C’li hastaların yüzde 20’ne teşhis konulmuş durumda olup bu hastaların yüzde 62’si tedaviye ulaşabilmiştir. Dünyada ve Türkiye’de hala viral hepatitli hastaların en az yüzde 80’i hastalığından habersizdir. Bu hastalar uzun vadede siroz ve kanser olma riski altında ve tıpkı vakitte öbürleri için bir bulaş kaynağı olmaktadır.
Önlem alınması çok önemli
Hepatit virüsü nedeniyle karaciğer sirozu ya da kanseri kaynaklı ölümlerin yüzde 65 oranında azaltılması, hepatit için tedavi olan kişi sayısının yüzde 80 artırılması, Hepatit B ve C virüsü taşıyan bireylerin teşhisinin yüzde 90 oranında artırılması üzere gayeler bulunmaktadır. Bu gayelerin tutması doğrultusunda 2030 yılına kadar bu problemden kaynaklı vefatlar sonlandırılabilir. Bunun mümkün olabilmesi için yeni doğan bebeklerin doğum gerçekleştiği anda aşılanması, şahısların rastgele bir sıhhat kuruluşunda hepatit virüsüne sahip olup olmadığını öğrenip; bağışıklığı yoksa Hepatit B için aşı yoluyla tedbirini alması büyük kıymet taşımaktadır.
Pratik bir kan testiyle teşhis konuluyor
Hepatit B ve C’yi tedavi edebilecek aşı ve/veya tedavilerin olması ile bu hastalıkların eliminasyonu mümkün hale gelmiştir. Hastalığın eliminasyonunda en değerli nokta hastalığın farkına varılmasıdır. Bu da uygulanacak teşhis testleri ile mümkün olabilecektir. Rastgele bir sıhhat kuruluşuna gidip alınacak kan örneğiyle kısa müddette teşhis konulabilmektedir. Hepatitli hastaların hayatlarını kurtarıcı tedavileri bekleyecek vakitleri yoktur. Hepatit eliminasyonu için en değerli adımlardan biri anneden bebeğe hepatit B bulaşının engellenmesidir. Bu nedenle, gebe bayanlara Hepatit B testi yapılması ve tedavi uygulamaları bekleyemez. Yeni Hepatit B hadiselerinin olmaması için anne adaylarının Hepatit B tarafından taranması ve tedbir alınması gelecek jenerasyonlar açısından değer taşımaktadır.
Yüzme havuzlarından Hepatit B bulaşır mı?
Hepatit B bulaşıcı bir virüstür. Lakin, Hepatit B’li bireylerle tıpkı meskende yaşamak, birebir işyerinde çalışmak, yemek içmek, delici-kesici-vücuda nüfuz edici (tıraş bıçağı, tırnak makası, diş fırçası vb eşyalar) olmayan eşyaları kullanmakla bulaş olmamaktadır. Kan dışındaki öteki beden salgıları ile hepatit B’nin bulaştığına dair delil yoktur. Bunun yanında yüzme havuzlarından da Hepatit B bulaşmamaktadır. Tedbir olarak Hepatit B’li şahısların birebir meskeni paylaştıkları arkadaşları, partnerleri yahut aile üyeleri kesinlikle hepatit testlerini yaptırmalı, aşı olması gerekenler hepatit B’ye karşı aşılanmalıdır. Bu sayede bulaşın ve virüsün de önüne geçilmiş olmaktadır.
Hepatit C’de yeni gelişme
Sağlık uygulama bildirimine (SUT) nazaran yakın vakte kadar bir kere hepatit C tedavisi alan; tedaviye karşılıksız yahut hastalığı nüks eden bireylerde yeni ilaçlarla tekrar tedavi yapılamıyordu. Artık ilaçlarla tekrar tedavi gerçekleştirilebilmektedir. Bunun yanında Hepatit C’li hastalarda ilaç tedavisi için biyopsi gerekmekteydi. Artık bu koşul da kaldırılmıştır. Fakat Hepatit B’li ve tedavi olması gereken hasta kararında hala karaciğer biyopsisi gereklidir. Ancak yeni gelişmelerle birlikte non-invazif metodlarla karaciğer fibrozisi, hastalığın derecesi belirlenebilmektedir. Virolojik testler, görüntüleme, fibrozisi ölçen sistemlerle bu karar rahatlıkla verilmektedir. Hem sıhhat işçisinin, hem vatandaşların hem de toplumsal siyaset yürütücülerinin hepatit konusunda üzerine düşenleri yapması gerekmektedir. Daha çok kişi hepatit ve hepatitin neden olduğu olumsuz tablolar hakkında bilgilendirilmelidir. Daha çok hastaya teşhis konulmalı, hepatitli hasta sayısı düşürülmelidir. Viral hepatitin bekleyecek bir sorun olmadığı unutulmamalıdır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
