BOTAŞ’ın tarife değişikliğine giderek güç ağır kesimlerde doğalgaz satış fiyatlarını günlük referans fiyata (GRF) endekslemesi, ilgili dallarda reaksiyonla karşılandı.
Sanayiciler, ekim için en az yüzde 37,2 artırım manasına gelen düzenleme nedeniyle kapasitelerin düşme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını lisana getirdi.
BOTAŞ’ın güç ağır bölümlerde doğalgaz fiyatını günlük referans fiyata (GRF) endekslemesi, ilgili bölümlerde keyifleri kaçırdı. Sistemin endüstride ‘öngörülebilirliği ve sürdürülebilirliği’ engellediğini söyleyen kesim temsilcileri en az yüzde 37,2 olan fiyat artışı karşısında kapasite kayıpları ve fiyat artışlarının kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.
Dünya’dan Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran BOTAŞ’ın sanayicilerin yansısına neden olan kararı 1 Ekim itibariyle yürürlüğe girdi. Buna muhakkak müşteri kümelerine uygulanacak satış fiyatları, Türkiye Organize Toptan Doğalgaz Satış Piyasası’nda belirlenen günlük referans fiyata (GRF) endekslendi.
Yeni fiyatlamayı anlatan GazDay CEO’su Mehmet Doğan, evvelki uygulamada sanayi tüketimlerinin yüzde 60’lık dilimi için tarifenin yüzde 50 daha fazlasının ödendiğini, Ekim 2022 tarifesiyle birlikte, yüzde 60’ın üzerindeki tüketimlerin 1-25 Eylül 2022 tarihleri ortasındaki GRF ortalamasına bağlandığını, yani 1.000 sm3/fiyatın 26.097 TL olduğunu aktardı. Bu durumun sanayi doğalgazı fiyatının en az yüzde 5 artması manasına geldiğini kaydeden Doğan, bunun yanında altın, alüminyum, bakır, bor, çinko, demir/çelik, gümüş, krom, kurşun ve magnezyum üretimi ile petrol rafinerisi ve petrokimya dallarında ise tüketimlerinin tamamına günlük referans fiyat uygulanacağını söyledi. Doğan, “Böylece ekim fiyat artışı bu dallarda yüzde 37,2 biçiminde gerçekleşmiş olacak” dedi.
Piyasa fiyatı düzgün takip edilmeli Türkiye’nin bu kış gazı çok değerli almak zorunda kalacağını hatırlatan Doğan, bu nedenle endüstrinin tüketimini bir ölçü azaltmak ismine bu türlü bir karar alınmış olabileceğini kaydetti. Sanayicilerin kasım ayı fiyatını belirlemeleri için ekim ayı GRF’yi çok uygun takip etmesi gerektiğini belirten Doğan, “BOTAŞ tarifeyi değiştirmezse ekim ayının son 5 günü kasım fiyatı ortaya çıkmış olacak. Lakin BOTAŞ’ın tarifeyi değiştirip değiştirmeyeceğini şimdi bilmiyoruz. Yarın kaldırıyorum da diyebilir ya da tahminen bütün endüstriye uygulayabilirim de diyebilir. Bekleyip göreceğiz” diye konuştu. Öte yandan, Güç Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) datalarına nazaran doğalgazda 3 Ekim günlük referans fiyat 26.100 TL olarak açıklandı.
Yayan: Daima artırıma dayalı yaklaşım sürdürülemez
Tüketiminin tamamı GRF’ye bağlanan dallarda, güç masraflarının daha az desteklenecek olması keyifleri kaçırmış durumda. TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Sanayi Meclis Lideri Veysel Yayan, sanayi doğalgazına bir evvelki ay yapılan yüzde 50 artırımı hatırlatarak, buna ek olarak dalın yüzde 50’ye yakınının yeni bir artırımla karşı karşıya kaldığını söyledi. Tıpkı vakitte Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri de olan Yayan, kelam konusu güç fiyat artışının çelik kesimine ‘daha fazla üretim yapmayın’ demek olduğunu lisana getirirken, “Ümit ederim ki getirisi ve götürüsü güzel hesaplanmıştır. Biz makul meşakkatlerin olduğunu biliyoruz, bunu anlıyoruz da… Meşakkatleri dengelemek için arayış var. Ancak bir taraftan kimi şeyleri yaparken öbür taraftan düzgün çalışan dalların daha da güç duruma düşmesini engelleyici bir çaba içine girmek gerekiyor. Mümkün olduğu kadar bu bahislerde yapan bir tutum içinde olmaya uğraş gösterdik fakat geldiğimiz noktada yalnızca artırıma dayalı yaklaşımın da sürdürülemez olduğunu düşünmeye başladık” dedi. Çelikte kapasite kullanım oranlarının yüzde 65 düzeylerine düştüğünü aktaran Yayan, “Bu durumda çelik üretimin daha büyük ziyana uğramasından endişeleniyoruz. Biz bu artırımları fiyatlara da yansıtamıyoruz, maliyet olarak da kaldıramıyoruz. Daima birikimleri tüketmeye dayalı bir iktisat siyaseti, birikimlerin de eridiği noktada çok olumsuz sonuçlar doğuracaktır” ikazında bulundu.
Eroğlu: Enflasyona olumsuz tesiri olacak
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Lideri Yavuz Eroğlu ise BOTAŞ’ın düzenlemeye ait açıklamasında kullandığı ‘öngörülebilirlik ve sürdürülebilirlik amacına’ atıfta bulunarak, bu uygulamanın endüstriciler için öngörülebilir ve sürdürülebilir olmadığı eleştirisini getirdi. Plastik kesiminin de yer aldığı kimi tüketici kümelerinde fiyatı evvelden kestirmenin artık mümkün olmadığını söyleyen Eroğlu, güçteki maliyet artışının enflasyona da olumsuz tesirlerinin kaçınılmaz olduğunu lisana getirdi. Eroğlu, “Enflasyon sepetine baktığımızda burada plastiğin çok değerli bir yeri var. En kolayından sepetteki birçok eserde ambalaj maliyeti artıyor. Makarnanın bile maliyetinin yüzde 16’sı ambalajı. Siz petrokimyanın doğalgazının maliyetini artırdığınızda onlar da bu artışı fiyatlarına yansıtacak, plastikçiler de ambalaj fiyatına… Besinden kıyafete kadar enflasyon sepetindeki birçok esere bu maliyet artışı yansıyacak” diye konuştu. Sanayicilerin en büyük probleminin finansmana erişim olduğunu vurgulayan Eroğlu, “Bütün sanayicilerin finansmana erişim sorunu var. Ödeme zahmetleri yaşanıyor. Güç maliyetini artırınca finansman gereksinimi daha da artacak. Finansman bulamayan adama daha fazla finansman maliyeti yükü yükleyeceksiniz” tabirlerini kullandı.
SANAYİCİNİN FATURASI NASIL HESAPLANACAK?
BOTAŞ’tan bir açıklama yapıldı. Buna nazaran; “BOTAŞ’tan doğal gaz satın alan OSB müşterilerinin Kademe-2 iştirakçilerinden altın, alüminyum, bakır, bor, çinko, demir/çelik, gümüş, krom, kurşun ve magnezyum üretimi ile petrol rafinerisi ve petrokimya bölümlerinde faaliyet gösterenlerin” haricindeki öteki kesimler için OSB içerisinde yer alan Kademe-2 müşterileri fatura bedeli hesaplamalarında aylık tüketimlerinin yüzde 60’lık kısımları, ünite fiyattan (15,833334 TL/Sm3) geri kalan %40’lık kısmı ise Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası’nda (OTSP) 2022 yılı eylül ayının 1’i (dâhil) ile 25’i (dâhil) ortasında oluşan Günlük Referans Fiyatların (GRF) aritmetik ortalaması olan 26,09734 TL/ Sm3’den fatura edilecek. Ekim 2022 ayı için aylık 20.000 m3 doğalgaz kullanacak Kademe-2 tarifesine alışılmış bir sanayi tesisi aylık fatura bedeli hesaplaması şöyle olacak: 20.000 m3 X %60 = 12.000 m3 X 15,833334 TL/ m3 = 190.000,01 TL 20.000 m3 X %40 = 8.000 m3 X 26,097340 TL/ m3 = 208.778,72 TL TOPLAM 398.778,72 TL (Taşıma, ÖTV ve KDV bedelleri dahil edilmemiştir.) Tekrar Ekim ayında OSB Müşterilerinin Kademe-2 iştirakçilerinden altın, alüminyum, bakır, bor, çinko, demir/çelik, gümüş, krom, kurşun ve magnezyum üretimi ile petrol rafinerisi ve petrokimya bölümlerinde faaliyet gösteren tesislerin tüm tüketimler Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası’nda (OTSP) 2022 yılı eylül ayının 1’i (dâhil) ile 25’i (dâhil) ortasında oluşan Günlük Referans Fiyatların (GRF) aritmetik ortalaması olan 26,09734 TL/Sm3’den fatura edilecek. Ekim 2022 ayı için aylık 20.000 m3 doğalgaz kullanacak üstteki dallarda faaliyet gösterecek Kademe-2 tarifesine alışılmış bir sanayi tesisi aylık fatura bedeli hesaplaması da şöyle olacak: 20.000 m3 X 26,097340 TL/ m3 = 521.946,80 TL (Taşıma, ÖTV ve KDV bedelleri dahil edilmemiştir.)
Yorgancılar: Sanayicilerde baş karışıklığı yarattı
Doğalgaz kullanımı ağır bölümlerden biri de cam sanayi… Dalın deneyimli isimlerinden Yorglass CEO’su Semavi Yorgancılar, yüzde 15-20 artırım beklediklerini, lakin bu haliyle ne olduğu aşikâr olmayan bir artırımla karşılaştıklarını lisana getirdi. Düzenlemenin sanayicilerde baş karışıklığına yol açtığını anlatan Yorgancılar, “Bu düzenlemenin maliyetlere kesinlikle tesiri olacak, bu olunca da eser fiyatlarımızın artmaması mümkün değil. Bilhassa cam ve seramik üzere yüksek güç kullanılan kesimlerde bu kaçınılmaz” dedi. Kapasitenin arz-taleple direkt ilgisi olduğunu belirten Yorgancılar, fakat bu artışların cebri olarak kapasiteyi daha düşük kullanmayı sağlayacağını belirtti. Doğan, “Doğalgazı çok kullananın cezalandırıldığı bir model üzere duruyor. Fakat cam üzere birtakım bölümlerde kapasiteyi çok düşürmeniz mümkün değil, bir ölçü aşağıya çekebilirsiniz, bu da en fazla yüzde 25’tir. Ancak daha üstünde kapasiteyi düşürmeniz mümkün değil” sözlerini kullandı.
