TL’nin paha kaybını hızlandıran şey ne oldu Prof Selva Demiralp anlatıyor
Aralık ayında dolar TL Escort Mahmutlar kurunun 18’e ulaşması sonrasında devreye sokulan Kur Muhafazalı Mevduat KKM sistemi ile kısmen sakinleşen ve 12 TL düzeylerine kadar düşen kur tekrar 17’yi aştı
KKM’ye dair tasalarımı daha birinci yürürlüğe Mahmutlar escort girdiği sırada da paylaşmıştım O yazıda makûs senaryoyu şu formda tanımlamıştım
Kötü senaryoda KKM döviz talebindeki artışı durduramaz Bu durumda kur artışı Hazineyi ve TCMB’yi önemli bir genişleme zorunda bırakır Mahmutlar escort Bayan Şayet vergilerde bir artış olmazsa ki seçim öncesi bu mümkünlük yok denecek kadar az bütçe açığı artar Bu durum sonu hiperenflasyona kadar giden bir süreçle sonuçlanabilir
Bugün geldiğimiz nokta makûs senaryoyla epey uyumlu
KKM’nin Hazine’ye yüklediği ek yük 157 milyar TL olarak hesaplanıyor
Enflasyon resmi sayılarla yüzde 74 düzeyine ulaştı ileriye yönelik beklentiler daha da artacağını gösteriyor
KKM’nin kuru tutmakta giderek zorlandığını görüyoruz
Peki kurdaki bedel kaybı hafta başından beri neden ivmelendi
Bu soruya yanıt ararken KKM’nin sürdürülebilirliğine dair tasalar artan cari açık giderek sıkışan küresel piyasalar üzere daima konuştuğumuz kırılganlıklara ek olarak hafta başında gelen iki değerli siyasi demecin altını çizmek isterim
Zira her iki demeç de siyaset duruşunda geri adım atılmayacağına mevcut enflasyonist baskıların artarak devam edeceğine bu durumun da kuru zorlayacağına işaret ediyor
1 FAİZ İNDİRİMLERİNİN DEVAMI GELECEĞİ SİNYALİ
Cem Çakmaklı ve Gökhan Şahin Güneş’le bir arada yaptığımız araştırma yalnızca faiz indirimi değil faiz indiriminin geleceğine dair sinyallerin bile kurda bir zayıflama yarattığını tahvil faizlerini yükselttiğini gösteriyor
Çünkü piyasalar faiz indirimi sonrası enflasyonun ve genel risk priminin artmasını bekledikleri için bu olumsuz tablonun TL’yi zayıflatmasını bekliyorlar
Bu yüzden hükümet kanadından gelen faizler düşmeli demeçlerini takiben dolar TL kuru yükseliyor
2017 öncesinde faizlerin inmesi gerektiğine dair siyasi demeçleri takiben TL ortalama yüzde 20 paha kaybederken bu sayı ilerleyen yıllarda yüzde 30’a çıkıyor
Yani siyasi baskıların birikimli tesiri Merkez Bankası kredibilitesinde daha ağır bir erozyon yaratarak olumsuz fiyatlamayı da artırıyor
6 Haziran’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Faizi düşürmeye devam edeceğiz demecini bu açıdan değerlendirdiğimizde piyasaların geçmişte verdiği reaksiyon ile dengeli hareket ettiğini gözlemliyoruz
2 ‘ENFLASYONLA BİR ARADA BÜYÜME’ TERCİHİ
Geçen günlerde Hazine ve Maliye Bakanı Nebati enflasyonla birlikte büyümenin siyasi bir tercih olduğunu söylerken Yoksa enflasyonu düşürmek için çok sert önlemler alabilirdik Yüksek faiz artışı yapardık tabirini kullandı
Nebati’nin bu kelamlarının olumlu ve olumsuz iki boyutu var
Olumlu tarafından bakacak olursak bakanın kelamları hükümetin duruşunda epey ortodoks bir dönüşe işaret ediyor
Enflasyonu düşürmek için yapılması gerekenin faizleri yükseltmek olduğunu fakat faiz artışı ekonomiyi yavaşlatacağı için hükümetin bunu tercih etmediğini söylüyor
2021’in son çeyreğinden itibaren 5 puanlık faiz indirimine gidilirken hükümet kanadı ve Merkez Bankası bu biçimde enflasyonun da düşeceğini sav eden heteredoks bir anlayışı savunmuştu
Dünya genelinde uygulaması olmayan ve iktisat disiplinine aykırı düşen bu görüş maalesef enflasyonu düşürmedi
Ortodoks siyasetlerin öngördüğü formda enflasyonda çok önemli bir artış ile sonuçlandı
KISA VADELİ ‘KILIF’ GERİ TEPEBİLİR
Geçen günlerde Koç Üniversitesi TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu olarak düzenlediğimiz aktiflikte siyaset faizi ve enflasyon ortasında müspet bir münasebet olduğunu tez eden Neo Fisher yaklaşımının fikir liderlerinden Profesör John Cochrane’i ağırladık
Prof Cochrane de kelam konusu yaklaşımın orjinal Fisher eşitliğinde olduğu üzere uzun vadeli bir bağa işaret ettiğini ve kısa vadeli siyaset ataklarını motive etmek için bir kılıf olarak kullanılmasının geri tepebileceğini teori ile uyuşmadığını not etti
Bakan Nebati’nin kelamlarını bu açıdan değerlendirdiğimde hükümetin Türkiye’de esasen yanlış yorumlanmakta olan Neo Fisher yaklaşımından vaz geçtiği sinyalini verdiği için olumlu bir gelişme olarak görüyorum
Ortodoks siyaset anlayışında buluşmak elbet ki bir ilerleme
Ancak yeniden ortodoks iktisat siyaseti enflasyon ile beraber büyümenin son derece riskli olduğuna işaret ediyor
TÜRKİYE’DEKİ ENFLASYONUN İKİ NEDENİ
Ülkemizde deneyim ettiğimiz enflasyon iki temel sebepten kaynaklanıyor
Arz istikametli baskılar esasen faizin düşük kalması sonucu TL’nin zayıflaması ile ithal ettiğimiz orta malı fiyatlarındaki artışı yansıtıyor
Talep istikametli baskılar ise düşük faizin borçlanma ve harcamaları teşvik etmesinin bir sonucu
Yani her iki sebebin kökünde de düşük faiz tercihi yatıyor
Enflasyon bir iktisadın yavaşla sinyalidir kendi kendini soğutma uğraşıdır
Ortodoks anlayışta merkez bankaları enflasyonist baskılar arttığında faizleri üst çekerek iktisadın bu gayretine dayanak verirler
Çünkü lakin o vakit enflasyonu kalıcı hale getirmesi engellenir
Aksi takdirde talep yavaşlasa da enflasyon kendi kendine düşmeyecektir
YANGINA KÖRÜKLE GİTMEK
Eğer enflasyonla birlikte büyüme tercihi yapılırsa bu durum kısa vadede iktisadın kendi kendini soğutma eforlarını baskılamaya çalışır
Yükselen enflasyon talebi geri çekerken düşük faiz ortamı talebi tekrar canlandırmayı dener
Yani ortodoks anlayış enflasyon yaşanan ülkeyi soğutmak gerektiğini söylerken enflasyonla birlikte büyüme uğraşı yangına körükle gitmek manasına gelir
Toparlayacak olursak yüksek enflasyon ortamında hükümet kanadının faiz indirimleri ile büyümeyi desteklemeye devam edeceği sinyalleri hiperenflasyon telaşlarını artırarak piyasalardaki tedirginliği artırıyor
Sürdürülemez ve sonu meçhul bir yolda devam edildiği inancının altını çiziyor
YOKSULLAŞAN HALK TÜKETEMEZ
Son kelam olarak bir noktanın tekrar altını çizelim
Şüphesiz hiçbir ülke iktisadını gereksiz yere daraltmak istihdamı azaltmak istemez
Ancak enflasyon nüfusun yüzde 100’üne fakirleşme olarak yansırken enflasyona karşın büyüme uğraşı işsizlik oranında birkaç puanlık bir azalışın ötesinde yarar sağlamaz
O yarar da giderek azalır zira enflasyonla büyüme sürdürülemez
Yoksullaşan halk tüketemez enflasyon ortamı yatırımcıyı ürkütür
İşte bu nedenlerle ortodoks iktisadi görüş enflasyonla büyüme kavramının üzerini çizer
Önceliği enflasyonu düşürmeye verir
Çünkü enflasyon düştükten sonra gelecek büyüme sağlıklı ve sürdürülebilir olur
Kısa vadede bir bedeli olsa da bu tercih sonucunda uzun vadede herkes çıkarlı çıkar
BBCTürkçe
