Geçilmeyen yollar köprüler uçulmayan havalimanları için müteahhitlere uzun yıllara kadar yayılan garantiler verilirken elektrikte de Kıbrıs Escort misal bir uygulama 4 yıldan bu yana sürüyor Yurttaşlar karşı karşıya kaldıkları yüklü elektrik faturalarını ödeyemezken şirketlere üretmedikleri elektrik için bugüne kadar ödenen meblağ 9 4 milyar TL oldu
Avrupa Lefkoşa Escort ülkelerinde arz güvenliğini sağlamak emeliyle uygulanan fakat Türkiye’de arz sorunu bulunmamasına rağmen 2018’den bu yana yürürlükte olan Kapasite mekanizması ödemeleri şirketler için bütçeden karşılıksız ek gelir yolu oldu
Birgün’den Nurcan Girne Escort Gökdemir’in haberine nazaran mevcut üretim tesislerinde bir devre dışı kalma durumu yaşandığında devreye girebilecek nitelikte tesisleri hazır bekletme mantığına dayanan bu sistemde şirketler periyotluk ihalelerle belirleniyor ve beklemeleri karşılığında ödeme Magosa Escort yapılıyor
Ancak Sayıştay ve meslek odaları tarafından eleştirilen bu sistem Atıl durumda olan yahut teknik kapasitelerinde üretim yapmakta zorlanan lakin Kapasite Düzeneği uygulaması ile kamudan kaynak aktarılan birçok santralın gerçek bir gereksinim olduğunda hakikaten devreye girip giremeyeceği girebilecekse ne kadar mühlet içinde devreye girebileceği sorusuna net karşılık vermiyor
HER ADIMDA YENİ KIYAK
2018 yılında doğalgaz ve yerli kömür yakan ithal kömür santralları bu ödemeden yararlanmaya başladı Ödemede öncelik yerli linyit taş kömürü ve asfaltit santrallarına verildi Müracaatları kabul edilen özel dal santrallarına maliyetleri piyasada oluşan fiyatın altında kalması nedeniyle satış yapamaması yahut ziyan etmesi durumunda üretim yapmadıkları yahut ziyanına satış yaptıkları müddet için TEİAŞ tarafından ek ödeme yapılmasının yolu açıldı
Yönetmelik 2019 yılında değiştirilerek hidroelektrik santrallar kapsam içine alındı başta ödeme parametreleri olmak üzere şirketler lehine düzenlemeler yapıldı
YAP İŞLET SANTRALLARI
Türkiye’de gereksinimin üzerinde üretim olmasına rağmen yeniden arz güvenliği münasebeti ile 2021 yılında bir yönetmelik değişikliği daha yapıldı Bununla kapsam bir defa daha genişletildi ve yap işlet santralları ve 13 yıldan daha eski olan ithal yakıtlı santralların kapasite sistemi ödemesinden yararlanması sağlandı 2021 yılında 2 6 milyar TL ödeme yapılması planlanırken ödeme toplamı 2 85 milyar TL’ye çıktı
Aralık 2021 de yönetmelik tekrar değişti Bu kere sistemden faydalanma kriterleri tıpkı kaldı lakin ödeme hesaplama usulü değişti
DOĞALGAZ ÖNE GEÇTİ
2022 başında yönetmelikte şirketler faydasına yeni bir düzenleme daha yapıldı 2022 yılı bütçesi EPDK tarafından 3 milyar TL olarak belirlendi Evvelki yıllarda ödemelerden en yüksek hissesi yerli kömür santralları alırken 2022’nin birinci dört ayında en büyük ödeme doğalgaz santrallarına yapıldı
Bütün bu değişikliklerle yıllar prestijiyle hem yararlanan şirket sayısı hem de meblağ daima arttı 2018 yılında 28 santrala 1 4 milyar TL 2019 da 43 santrala 2 milyar TL 2020 de 45 santrala 2 2 milyar TL 2021 de 51 santrala 2 8 milyar TL ödeme yapıldı 2022 nin birinci dört ayında 637 milyon TL si doğalgaz santrallarına olmak üzere 928 milyon TL teşvik ödemesi yapıldı
ADRES DEĞİŞMİYOR
Bu ödemelerden aslan hissesini alanlar ortasında iktidarın beğenilen müteahhitleri öne çıkıyor 2022 nin birinci dört ayında teşvik ödemesi yapılan birtakım doğalgaz santralları ile ödeme meblağları şöyle
İzmir Elektrik İntergen ve ENKA İştiraki 84 milyon TL EnerjiSA 78 milyon TL Gebze Elektrik ENKA 74 milyon TL AKSA 48 milyon TL Cengiz Güç 34 milyon TL
ŞİRKETLERE YOL VERİLDİ
Özel elektrik üreticilerine sağlanan takviyeler konusunda bir çalışma yapan TMMOB Makina Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Üyesi Orhan Aytaç Elektrik üreticisine hoş dayanaklar artarak devam ederken bedelini yurttaş ödüyor dedi
1980 li yıllardan bu yana elektrik gücü bölümünün özelleştirilmesi ve piyasalaştırılması sürecinde Yap İşlet Yap İşlet Devret İşletme Hakkı Periyodu Varlık Satışı üzere özelleştirme modelleri uygulandığını şirketlerin özgür üretici olarak santral yapmasının teşvik edildiğini anımsatan Aytaç bu süreçte kamu kurumlarının yatırım yapmasının da önüne geçildiğine dikkat çekti
