ABD Merkez Bankası’nın (Fed) enflasyonla çaba etmek maksadıyla 1994 yılından bu yana en sert faiz artışını gerçekleştirmesi, piyasalardaki resesyon telaşlarını yükseltti.
Resesyon kavramı genel olarak gerçek gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) yıllık bazda 2 yahut daha fazla çeyrekte art geriye negatif büyüme göstermesine deniyor. Birebir vakitte ekonomik sakinlik olarak da biliniyor. Kürese iktisada ait resesyon telaşları ise piyasaları etkilemeye devam ediyor.
Merkez bankaları, yükselen enflasyona karşı piyasaları soğutmak gayesiyle borçlanma maliyetlerini yükselterek ekonomik aktiviteyi yavaşlatmayı ve talebi baskılamayı, böylelikle genel fiyat seviyesini aşağıya çekmeyi amaçlıyor. Lakin birtakım uzmanlara nazaran bu atak iktisatta büyümenin negatife dönmesine sebep olabilir. Bu da ekonomiyi derinden etkileyebilir.
Piyasalarda süreç gören riskli varlıklar resesyon telaşlarına ve doların güçlenmesine paralel olarak ayı piyasası diye tabir edilen düşüş eğilimine girerken emtia fiyatlarında da negatif büyümenin getireceği talep problemlerine ait tasalar tesirli oluyor.
NE OLDU?
Fed başta olmak üzere esas merkez bankalarının yükselen enflasyonu denetim altına almak için faiz artırması pek çok yatırımcıda sakinlik telaşlarını de tetikledi.
ABD’de yüzde 8,6 ile son 40 yılın en yükseğinde seyreden enflasyona karşı Fed, faiz artışlarını hızlandırmaya başladı. Bununla birlikte, İngiltere, Kanada üzere ülkeler de faiz artırırken Avrupa Merkez Bankası da temmuzda faiz artışlarına başlayacağını duyurdu.
ABD Merkez Bankası (Fed) geçtiğimiz çarşamba günü 1994 yılından bu yana en büyük faiz artırımına gitmişti. Faizi 75 baz puan artışla yüzde 1,5 ile yüzde 1,75 aralığına çeken Fed, yıl sonu faiz oranı kestirimini yüzde 3,4’e yükseltti. Fed Lideri Jerome Powell da Federal Açık Piyasa Komitesi’nin enflasyonu dizginlemek için agresif para siyasetini sürdürme niyetini duyurdu.
UZMANLAR UYARIYOR
Enflasyonun yüksek kalmaya devam etmesi ve Fed’in buna karşı agresif adımlar atması nedeniyle bu yıl sakinlik ihtimallerinden bahsedenlerin sayısı artarken pek çok uzman da tüketici harcamalarındaki dayanıklılık ve istihdam artışının birleşiminin ABD’yi resesyondan uzak tutmasını bekliyor.
ABD merkezli banka Wells Fargo, son raporunda enflasyonun iktisatta yerleşik hale gelmesi ve Fed’in attığı agresif adımlarla birlikte 2023’ün ortalarından itibaren ‘hafif bir durgunluk’ öngördüğünü açıkladı.
Moody’s Analytics ise ‘yumuşak bir iniş’ bahtının düşük olduğunu söyledi. Moody’s Analytics’in para siyaseti araştırması kısmının şefi Ryan Sweet, kaleme aldığı araştırma notunda “Federal Rezerv, enflasyon kırılana kadar faiz oranlarını artıracak, fakat risk, iktisadın de kırılması. Büyüme yavaşlıyor ve finansal piyasa şartlarındaki sıkılaşma ile para siyasetinin tesiri şimdi iktisada yansımadı” dedi.
YETKİLİLER UYARDI
Dünya Bankası Lideri David Malpass da haziran ayı başlarında yaptığı açıklamada, “Birçok ülke için sakinlikten kaçınmak sıkıntı olacak” dedi. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen dün yaptığı açıklamada, pek çok Amerikalının korktuğu ekonomik sakinlik ihtimali için “hiç de yakın değil” dedi.
ABD Lideri Joe Biden da ABD iktisadının resesyona girmesinin kaçınılmaz olmadığını ve ABD’nin enflasyonla çaba edeceğine inandığını söyledi. Biden, Associated Press ile yaptığı söyleşide, “Her şeyden evvel, bu kaçınılmaz değil. İkincisi, enflasyonla uğraş etmek için dünyadaki rastgele bir ülkeden daha güçlü bir konumdayız” dedi.
ENDİŞELER EKONOMİYİ NASIL ETKİLİYİYOR?
Uzmanların ihtarları ve büyüme sayılarına dair kaygıların artması ile birlikte global piyasalar da sarsılmaya başladı. Resesyon endişeleri nedeniyle ABD borsaları ayı piyasasına girdi. Geçtiğimiz haftanın başında ocaktan bu yana yüzde 20’nin üzerinde düşüş yaşayan S&P 500’deki kayıplar ayı piyasasını teyit etti.
Aynı biçimde bir öteki riskli varlık olarak görülen kriptolar da sakinlik kaygılarından etkilendi. Geçtiğimiz yılın kasım ayında gördüğü 67 bin dolarlık tarihi tepeden bu yana gerileyen ve 10 Haziran’da 30 bin doların, 18 Haziran’da 20 bin doların altını gören Bitcoin dün 18 bin doların altına kadar gerileyerek son 1,5 yılın taban düzeyini gördü.
EMTİALARDA GERİLEME
Küresel çapta agresif bir formda sıkılaşan para siyasetlerinin resesyon telaşlarının artmasıyla emtia piyasasında da satış eğilimi arttı. Emtia fiyatları ekonomik sakinlik nedeniyle talepte azalma yaşanacağı istikametindeki beklentilerden negatif etkilendi.
Geçen haftayı platin 4,3, paladyum 6,2, gümüş yüzde 1 geriledi. Bakır haftayı yüzde 5,1, alüminyum 6,3, kurşun 3,2, nikel 6,7, çinko yüzde 4,9 kayıpla tamamladı. Bununla birlikte ziraî emtialarda da düşüş eğilimi görüldü.
ALTINDA İKİ YÖN
Altın da öteki emtialara paralel olarak geçtiğimiz haftayı yüzde 1,7 düşüşle kapatsa da başka eserlere nazaran yatırım aracı olma özelliği daha fazla ön plana çıkıyor.
Bu nedenle Fed’in atakları ile güçlenen dolar, altını negatif etkilese de iktisadın resesyona girmesi riskine karşı inançlı liman olma özelliği sarı metali çift taraflı baskılıyor.
ENERJİ FİYATLARI TALEP TASALARI YÜZÜNDEN GERİ ÇEKİLDİ
Bununla birlikte negatif büyüme kaygısının talep üzerinde yarattığı telaş güç fiyatlarını da etkiledi. Geçtiğimiz hafta Brent petrol yüzde 7,5, New York Ticaret borsasında süreç gören doğalgaz yüzde 20,8 azalış kaydetti.
Petrol, global iktisadın yavaşlayacağı ve talebin gerileyeceği beklentisiyle arz sıkışıklığı kaygılarıyla birlikte 112 dolardan süreç gördü. ABD hafif ham petrolü ise arka arda yedi haftayı yükselişle kapattıktan sonra geçen hafta yüzde 9,2 geriledi.
