Yeme bozuklukları yalnızca beslenmeyle ilgili olmayan tıpkı vakitte ruhsal ve fizikî belirtilerle ortaya çıkan mental bir sıhhat sorunu. Yeme bozukluklarının psikiyatrik teşhisler ortasında da yer aldığını söyleyen Uzm. Klinik Psikolog Özge Şengün “Kişilerin yeme davranışlarını denetim edemediği tam zıddı yeme davranışlarının onları denetim ettiği noktada baş gösterir ve hayat kaliteleri açısından olumsuz tesiri vardır. Tedavi edilmediğinde tehlikeli sonuçlara yol açabilir” diye konuştu.
Yeme bozukluklarının çoklukla batı ülkelerinde ve bayanlarda yaygın olduğunun araştırmalarla gösterildiği söyleyen Uzm. Klinik Psk. Özge Şengün, “Aynı vakitte büyük çoğunluğu ergenler oluşturuyor. Yeme bozukluğuna sahip bireylerin onda birlik kısmı ise erkeklerden oluşuyor. Bayanların yaklaşık 1.4’ü ve erkeklerin 0.2’si anoreksiya nervozadan; bayanların 1.9’u ve erkeklerin 0.6’sı bulimia nervozadan etkilenirken, bayanların 2.8’i ve erkeklerin 1.0’ı tıkınırcasına yeme bozukluğu geliştirir. Yani tıkınırcasına yeme bozukluğu en yaygın yeme bozukluğudur” diye konuştu.
YOĞUN GERİLİM YEME BOZUKLUĞU İÇİN RİSK OLUŞTURUYOR
Aşırı kilolu ya da çok zayıf bireylerin yeme bozukluğuna sahip olabileceği üzere yeme bozuklukları olağan kilodaki insanlarda da görülebiliyor. Yeme bozukluklarının ruhsal, sosyokültürel ve ailesel nedenlerden kaynaklı olabileceğine işaret eden Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi’nden Uzm. Klinik Psikolog Özge Şengün, bireyin bedeniyle ilgili memnuniyetsizliği ve zayıflama konusundaki obsesif kanılarının de yeme bozukluklarında esas rol oynayabileceğinin altını çizdi. “Kendiyle ilgili olumsuz temel inançlara sahip düşük özgüven ve özsaygısı olan, duygusal mahrumluk hisseden, mükemmeliyetçi kişilik özellikleri olan, depresyon ve tasa bozukluğu yaşayan ya da ağır gerilim altındaki bireyler yeme bozukluğu geliştirmek için daha çok risk altındadır” ihtarında bulunan Şengün ayrıyeten şu bilgileri de paylaştı: “Bu hastalar daima tartılabilir, depresyon ve anksiyete hissedebilir, çok antrenmana, intihar teşebbüsüne, husus ya da uyuşturucu kullanımına yönelebilirler. Yeme bozukluğu olan bireyler bunu fark etmeyebilir yahut bu davranışlarından utandıkları, suçluluk duydukları, eleştirilmekten çekindikleri için yeme bozukluklarını yakınlarından gizleyebilirler.”
EN SIK ŞU BOZUKLUKLAR GÖRÜLÜYOR?
En sık görülen yeme bozukluklarının anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, tıkınırcasına yeme bozukluğu, öteki tanımlanmış yeme ve beslenme bozuklukları formunda sınıflandırıldığını tabir eden Özge Şengün, “Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza bu hastalık kümesi ortasında ruhsal belirtilerin yanında önemli bedensel meselelerin birlikte bulunduğu iki hastalık grubudur” diye konuştu. Şengün yeme bozukluğu tiplerini hakkında detaylı açıklamalarda da bulundu.
ANOREKSİYA NERVOZADA; ÇOK FAZLA TASA VE DEHŞET VARDIR
Anoreksiya hastalarının çok zayıf olmalarına karşın vücut algılarındaki bozulmadan ötürü kendilerini kilolu buldukları ve yediklerini kısıtladıklarını vurgulayan Uzm. Kln. Psk. Şengün, “Anoreksiya Nervoza’dan mustarip şahısların kilo almaya yönelik çok fazla korkuları ve dehşetleri vardır. Çok fazla diyet yaparlar neredeyse hiç yemezler ve çok idman yaparak kilo vermeye çalışırlar. Kısıtlama ve kilo kaybı, anksiyete belirtilerinde ve takıntılı kanılarında artışa neden olabilir” dedi.
BULİMİA NERVOZA; YEME ÜSLUPLARINDAN UTANÇ DUYARLAR
Bulimia Nervoza’nın ise bireyler olağan kilodayken de ortaya çıkabilen ve tekrar kilo alma telaşıyla kontaklı bir bozukluk olduğu bilgisini veren Özge Şengün, “Bulimia Nervoza’da tıkınırcasına yeme ve (kilo alma derdi ve suçluluk hissettikleri için) kusarak yediklerinden kurtulmaya çalışma görülür. Tıkınırcasına yeme fazında yemek yemeyi durduramadıkları ve denetim sağlayamadıkları duygusu hâkimdir. Yeme şekilleri yüzünden utanç duyar, yargılanmaktan korkarlar bu yüzden çoğunlukla gizlice tek başlarına yemeyi tercih ederler. Tıpkı vakitte laksatif kullanımı, idrar söktürücü ilaçların kullanımı, çok idman yapma yahut vakit zaman hiç yememe üzere davranışlar gözlemlenebilir” diye konuştu.
TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU YEDİKTEN SONRA PİŞMANLIK VARDIR
Tıkanırcasına yeme bozukluğu, kişinin birebir vakit şartlarında yiyebileceğinden çok fazla yemeği kısa müddet içerisinde yeme durumu olarak tanımlanıyor. “Üç ay içinde haftada bir defa olağandan daha süratli, rahatsızlık verecek kadar tokluk hissedene kadar yeme, aç değilken de çok ölçülerde yeme halinde görülür” diyen Özge Şengün şu bilgileri verdi: “Kişi tek başına yemeyi tercih eder, denetimsiz derecede yedikten sonra çökkünlük, suçluluk, kendinden nefret etme üzere hisler hisseder. Duygusal açlıkları nedeniyle yemek yemeyi meselelerle karşılaştıklarında bir rahatlama metodu üzere görürler; ancak sonrasında pişmanlık duyarlar.”
UYKU SİSTEMİNİ OLUMSUZ ETKİLER
Tüm bu yukarda sayılan yeme bozukluklarıyla bağlantılı olan ama hiç birini tam manasıyla karşılamayan sonlu olarak karşılayan bireylerin “Diğer Tanımlanmış Yeme ve Beslenme Bozuklukları” tanısı aldığını söyleyen Özge Şengün “Bu bozuklukta şahıslar başka bozukluklarla emsal semptomlara sahiptir. Bunlara ek olarak gece uykudan uyanarak yemek yeme gereksinimi hissedebilirler, gece yemek yeme ıstırap yaratacak ve işlevselliklerini bozacak boyuttadır.” diye konuştu
TEDAVİ EDİLMEDİĞİNDE TEHLİKELİ SONUÇLAR GÖRÜLEBİLİYOR
Yeme bozukluğu rahatsızlıklarının tedavi edilmemesi halinde kemiklerin zayıflaması, tansiyon ve kalp problemleri, kas erimesi, kansızlık, sindirim sisteminde hasarlar, hormonal değişiklikler, saç ve tırnaklarda kırılganlık, dişlerde aşınma, depresyon, anksiyete bozukluğu üzere önemli sıhhat problemlerinin oluşabildiğine dikkat çeken Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi’nden Uzm. Klinik Psikolog Özge Şengün, “Yeme bozuklukları bireyin sıhhatini önemli biçimde tehdit edebilir; bu yüzden yeme bozukluklarının tedavisi için psikiyatristler ve psikologlardan dayanak istemek ve psikoterapi alınması çok kıymetlidir. Bilhassa anoreksiya nervoza ağır durumlarda hayat kaybıyla sonuçlanabileceği için hastane yatışı gerekebilir. En önemli tedavi metotları ortasında Bilişsel Davranışçı Terapi, Aile Terapisi (özellikle genç hastalarda), Küme Terapileri, Bilişsel Analitik Terapi, Kişilerarası Psikoterapi yer alıyor. Psikoterapiler sayesinde yeme bozukluğu olan bireyler yeme davranışlarının altında yatan nedenleri keşfedebiliyor ve alternatif baş etme stratejileri edinerek ömür olayları karşısında daha dirençli olabiliyor” diye konuştu.
ÖNCE ALTINDA YATAN NEDENLER SORGULANMALI
Yeme bozuklukları ve beslenme tedavisi içeriğini anlayabilmek için öncelikle altta yatan nedenlerin sorgulanması gerektiği ihtarında bulunan Özge Şengün, “Terapiler sırasında hastanın yeme davranışının altında yatan hangi his ve niyetler var, neler bu davranışı tetikliyor ve neler yapılabilir bunlar üzerine çalışır” diyerek şunları da aktardı:
“Psikoterapilerle eş vakitli olarak bir beslenme uzmanıyla beslenme alışkanlıklarının yine kazanılması sağlanabilir. Bununla birlikte yeme bozukluğu olan bireye karşı, yakınlarının tavrı da epeyce kıymetli. Aileler yeme bozukluğu olan bireylerin kilolarına ve beden görünümlerine eleştirel yaklaşımda bulunmamalı, tam aksisi kilolarından ve görünümlerinden bağımsız olarak pahalı olduklarını hissettirmeliler. Onların zayıf olmak için baskı altında olduğunu düşünüyorlarsa yardım almayı önerebilirler. Sofra nizamında birlikte yemeyi rutinlerinin bir kesimi yapabilirler. Sağlıklı beslenme ve sağlıklı antrenman alışkanlıkları edinmeleri konusunda destekleyici ve yardımcı olmaları değerli. Yeme bozuklukları olduğunu düşündükleri noktada kesinlikle bir uzmandan yardım almaya yönlendirmeliler.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
