İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) İdare Heyeti Lideri Rüstem Çetinkaya, Dünya’dan Sadi Özdemir’e konuştu. İşte Özdemir’in yazısı….
“Bence en çarpıcı cümleleri şöyle: “Kamuoyu ve kamu (bürokrasi) baskısı yüzünden madene yatırımcı bulmak çok zorlaştı. Ağaç katili diye anılmayı kim ister? Şu anda metalik madene herkes karşı, bir ruhsat ortalama 4 yılda çıkabiliyor. Durum o kadar ağırlaştı ki son vakitlerde bürokrasi yazılı olmayan bir kanun da çıkarmış. Maden yoldan görünmeyecekmiş. Zira berbat görünüyormuş, vatandaş reaksiyon gösteriyormuş. Bu, madenciye açıkça ‘gözüme görünme’ demektir. Bir madenin üç temel maliyet ögesi var; personellik, elektrik ve akaryakıt. Aktüel fiyatlarla maliyetler katlanarak arttı. Her şey ithal diye şikâyet edip gerisinden da ‘aman maden çıkarma’ anlayışı bir an evvel değişmeli. Biz örnekleriyle ortaya koyacağız ki Avrupa, ABD, Japonya başta olmak üzere en gelişmiş ülkelerde bile madencilik yapmak, Türkiye’ye nazaran çok daha liberal kurallara tabi ve Türkiye’den daha kolay. Biz bu ülkelerde farklı madenler bağlamında o denli örneklerle karşılaştık ki Türkiye’de olsa o madene asla müsaade alınamazdı.”
Türkiye 40 milyar dolarlık maden ithal ediyor
Madene ve madenciye karşı bu kadar ağır bir abluka varsa bunda madencinin cürmü yok mu? Lider Çetinkaya’nın bu soruya verdiği karşılık da şöyle: “Ülkemizde, insanı ve çevreyi önceleyen sürdürülebilir madenciliğin mümkün olduğunu gösteren o kadar çok örnek var ki bunlar görmezden geliniyor. Madeni ve madenciyi engellemeyi değil dünya standartlarında, AB normlarında etrafla uyumlu madencilik nasıl yapılmalı onu konuşmalıyız, tartışmalıyız ancak madencilik yapmamayı değil. Bakın, Türkiye dar bir tanımlamayla bile yılda 40 milyar dolarlık maden ithalatı yapıyor, ihracatımız ise geçen yıl 6 milyar dolarlık olabildi. Çıkarabildiğimiz madenleri de çıkarmamızı engelleseler endüstrinin hali ne olurdu? Tarımı da madenden uzak sanıyorlar. Tarımda toprakların randımanını artırmak için kullanılan ne varsa hepsi de madenden çıkıyor, işleniyor ve çiftçiye ulaşıyor.”
Çetinkaya’ya ‘çevreyi katleden madenci yok mu’ diye soruyorum. Karşılığı, “Vardır, olmuştur ancak her dalda berbatlar hatta sahtekârlar olabilir. Onları engellemek yerine bütün kesime blokaj konulmaz. Bu mantık iktisada çok büyük yaralar açar. Bizim madencimizin teknolojisi dünya standartlarındadır ve emin olun bürokrasimiz en az çevreciler kadar çevrecidir. Bir yere ruhsat veriliyorsa o kadar sıkıntı olmuştur ki bunu işi hakikaten bilen bilir” oldu.
Rüstem Çetinkaya da bana bir soru sordu: “Diyelim ki 200 milyon dolarınız var. Madencilik yapmak istiyorsunuz lakin 4 sene ruhsat beklemeniz gerekiyor. Daha hiçbir yatırım yapmadan paranızı 4 yıl bekleteceksiniz. Sonra işletmeye açınca da neler olacak? 200 milyon doları bugünkü koşullarda 4 yılda çok daha kolay, vergisiz, bürokrasisiz imkânlarla büyütmek, kıymetlendirmek mümkün değil mi?” Benim bu soruya cevabım, “Bu sorunun yanıtı belli” oldu.
Altın madeni düşmanlığı başımıza bela oldu
İMİB Lideri Rüstem Çetinkaya’ya ‘altın madeni kavgalarını’ da anımsattım. Beklemediğim bir karşılık verdi: “Rezervimiz 6.500 ton, kendi madenlerimizden çıkarabildiğimiz yılda 40 ton. Bu vakte kadar 300 tonunu çıkarabilmişiz lakin her yıl 150-160 ton altını ithal ediyoruz. Altın endüstride de çok kullanılmıyor. Büyük kısmı takı ve yastık altına giriyor. Bu tabloya nazaran ‘altın isterim lakin çıkarma ithal et’ diyen bir toplumumuz ve bürokrasimiz var. Aslında altınla başlayan maden düşmanlığı neredeyse bütün madencilik için yayıldı ve ne yazık ki altın madenciliğini ‘mücevher sanayicisi ve ihracatçısı’ bizim kadar savunmuyor. Bu da kıymetli bir çelişki ve tıpkı çelişkiyi birçok sanayi dalımızda de görüyoruz. Hem girdilerinin ithal oluşundan çok şikâyet ediyorlar hem de madenciliği savunmaktan kaçınıyorlar.”
