Anayasa Mahkemesi, CHP’nin başvurusu üzerine; birtakım limanların işletme hakkı verilmesi yahut devredilmesi formülüyle özelleştirilmeleri ile imzalanan 49 yıldan az vadeli kontrat müddetlerini ihalesiz olarak 49 yıla kadar uzatan kanun düzenlemesini iptal etti.
Mersin, İskenderun, Antalya, Galataport, Çeşme, Marmaris üzere limanların; LİMAK, AKFEN, Ciner, Albayrak ve Doğuş holding ile Katarlı QTerminals üzere şirketler tarafından alınan işletme haklarının uzatılmasını sağlayan düzenleme için AYM, “Özelleştirmede hakim olması gereken hür rekabet ve eşitlik unsurlarıyla bağdaşmamakta olup kurala husus limanların gerçek özelleştirme kıymetlerine ulaşılmasını engelleyebilecek niteliktedir” değerlendirmesini yaptı.
Ocak 2022’de TBMM’de kabul edilen torba kanun ile Özelleştirme Uygulamaları Hakkındaki Kanun’a süreksiz husus eklenmişti.
Geçici unsur ile; Türkiye Denizcilik İşletmeleri Anonim Şirketi ve Devlet Demiryolları’na ilişkin kimi limanların işletme hakkı verilmesi/devri metoduyla özelleştirilmeleri sonucunda imzalanan 49 yıldan az periyodik kontrat müddetlerinin 49 yıla kadar uzatılabilmesi sağlanmıştı.
Herhangi bir yeni özelleştirme ihalesi kaidesine bağlanmayan uzatma işlemenin yapılabilmesi için; eski mukaveleden doğan mali yükümlüklerin tamamının ek mukavele imzalanmadan yerine getirilmesi ve varsa açılmış davalardan feragat edilmesi gerekiyordu.
CHP, iptal talebiyle AYM’ye başvurdu
CHP, düzenlemenin iptali talebiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. CHP’nin müracaat dilekçesinde, 49 yıldan az periyodik kontratların “ihalesiz” olarak uzatılmasının önünün açıldığı belirtilmişti.
‘Dolaylı özelleştirme’
Anayasa Mahkemesi, 20 Temmuz 2022 tarihinde verdiği kararla, düzenlemeyi iptal etti. Oybirliği ile alınan iptal kararında, şu değerlendirmeler yapıldı:
“Kural, özelleştirme mukavelelerindeki müddetler sonunda, özelleştirme öncesindeki tüzel statülerini tekrar kazanacak olmaları sebebiyle yine özelleştirme uygulamalarının konusu olabilecek limanların, özelleştirme kontratlarının müddetlerinin uzatılmasını öngörmek suretiyle mevcut özelleştirme mühleti sonrasında da işletme hakkının devamının sağlanmasına, öteki bir tabirle dolaylı olarak özelleştirilmelerine imkân tanımaktadır. Kelam konusu dolaylı özelleştirmeye taraf olabilecekler ise mevcut özelleştirme mukavelelerinin tarafları ile sonlandırılmaktadır.
‘Serbest rekabet ve eşitlik prensipleriyle bağdaşmamakta’
İstekli olan ayrıca şahısların bu sürece dâhil olamaması ise özelleştirmede hakim olması gereken hür rekabet ve eşitlik prensipleriyle bağdaşmamakta olup kurala mevzu limanların gerçek özelleştirme bedellerine ulaşılmasını engelleyebilecek niteliktedir. Hakikaten özelleştirme müddetlerinin sonunda limanların yine özelleştirme uygulamasına bahis olması hâlinde 4046 sayılı Kanun’daki kaideleri taşıyan herkesin rekabet şartları çerçevesinde özelleştirme mukavelesine taraf olma imkânı olacakken kuralla bu imkân ortadan kaldırılmaktadır.”
Özkoç: Birebir vakitte 5’li çete için uzatılıyor
CHP Küme Başkanvekili Engin Özkoç, kelam konusu düzenlemeyi içeren kanun teklifinin TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmeleri sırasında; şunları söylemişti:
“Türkiye’de limanlar ihale edilmiş, verilmiş. Limanlar verildikten sonra müddetleri var. Limanların ihale müddetinin bitmesine daha beş yıl var, yedi yıl var, üç yıl var ancak iktidarın değişme telaşı iktidarda var mı?
Antalya Limanı Katarlıların. Türkiye Cumhuriyeti Katarlıları daha ne kadar doyuracak? Tank Paleti verdik 25 yıllığına. Bize tank üretip vereceklerdi 18 ay içerisinde. Ortadan 3,5-4 yıl geçti ne tank var ne Ethem Sancak var ne Katar ordusu var lakin Tank Palet’in imkânları Katar tarafından kullanılıyor.
Bu mudur milliyetçilik, bu mudur vatanseverlik, bu mudur milletin gerisinde durmak, bu mudur? Artık, ne yapılıyor? Tekrar Katar’ın Antalya Limanı’ndaki mühleti 49 yıla tamamlanıyor. Pekala diğer kim için yapılıyor bunlar? Bunlar tıpkı vakitte 5’li çete için uzatılıyor. 5’li çetenin de… Şu anda Limak’ın işlettiği İstanbul Limanı 2048’den 2061’e uzatılıyor. Albayrak Holding’in liman işletmesi 49 yıllığına tamamlanıyor. Ciner Kümesi… Ne Ciner’miş, ne Ciner’miş arkadaş ya, milleti yiye yiye bitiremediler. Neden onlara veriyoruz; Ciner’e, Katar’a veriyoruz, Limak’a veriyoruz da emekliye vermiyoruz, millete vermiyoruz, emekçiye vermiyoruz, neden vermiyoruz? İşte bunun tek sorumlusu var, Cumhur İttifakı ve Cumhurbaşkanı’dır. Buna Cumhuriyet Halk Partisi olarak sonuna kadar direneceğiz, milletin vekili olacağız, bir avuç zenginin değil.”
