Borsada birtakım kurumların bankacılık paylarında vadeli süreçlerde yüksek kaldıraçlı konumlarının tesiriyle yükselen ve paylarda başlayan keskin düşüşle Borsa İstanbul’u sarsan hareketlere tahlil arayışının sonuna gelindi.
Geçen haftadan bu yana regülatörler, iktisat idaresi, aracı kurumlar ve birliklerin yaptığı toplantıların akabinde aracı kurumların vadeli süreçler opsiyon borsasındaki kontratlarının özel bir operasyonla spot piyasaya geçirilmesi kararı çıktı. Böylelikle kahırda olan aracı kurumların ve aşikâr payların çözülmesi beklenirken aracı kurumlar spota çevirdikleri payları ise ellerinden çıkaramayacak.
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine nazaran Borsa İstanbul, bankacılık paylarında kimi aracı kurum ve yatırımcıların aldığı kaldıraçlı konumlarla temmuz ortasından itibaren yüzde 150’yi aşan prim yapmış fakat paylardaki sert düşüşün tesiriyle gelen teminat tamamlama davetleri borsayı da payları de büyük çöküşe sürüklemişti.
12 Eylül’den itibaren süratle artan teminat tamamlama davetleri günlük 1.8 milyar liraya kadar yükselmiş bilhassa evvelki hafta üç günlük teminat tamamlama daveti 5 milyar liraya yaklaşmıştı. Akabinde Takasbank teminat oranlarında bir düzenlemeye gitti ve sonrasında geçen haftadan itibaren teminat tamamlama davetlerinde azalma gözlendi. Bu hafta ise 363.5 milyon liraya kadar geriledi.
Borsa İstanbul’da VİOP’ta yapılan süreçlerde bilhassa Halkbank, Vakıfbank, İş GYO, Şekerbank ve TSKB paylarında alınan durumlar dikkat çekerken geçen haftanın başından itibaren Sermaye Piyasası Heyeti başta olmak üzere iktisat idaresi ve regülatörler sıkıntıya tahlil arayışına girmişti.
Hafta içi kamu kaynaklı büyük bir alıcının ve Halkbank’ın geri alım programı çerçevesinde yaptığı alımlarla iki kamu bankası payında tabandan dönüş başlamışsa da öbür üç payda her gün taban taban hareketi devam etmişti. Hususa yakın kaynaklardan elde edilen bilgiye nazaran geçen hafta içi regülatörler ve iktisat idaresi kimi büyük aracı kurumları arayarak ‘borsaya dayanak olmalarını’ isterken hafta sonu ise ağır toplantılarla geçirildi.
Hafta uzunluğu toplantılar düzenlendi
İlk yapılan toplantılarda aracı kurumlar nakdi uzlaşma teklifinde bulunurken piyasada nakdi uzlaşmanın öne çekilmesi durumunda arbitraj fonların ve hazinesinde pay opsiyonu fiyatlayanların büyük ziyanla karşı karşıya kalacağına işaret edilmişti. Nakdi uzlaşma önerisi art planda kalırken son yapılan toplantılarda VİOP’ta vadeli süreç kontratlarından özel operasyonla spota geçirilmesi öne çıktı. Hususa yakın kaynaklardan elde edilen bilgiye nazaran vadeli kontratlar vade sonu öncesinde spota geçirilecek ve aracı kurumlar bu durumları taşımak durumunda kalacak. Ağır pazarlıklar sonrasında vadeli süreçlerden aracı kurumların kurtarılması sağlanırken spot piyasada yükü taşımaları koşulu tekrar problemli olarak bedellendiriliyor. Lakin kaynakların verdiği bilgiye nazaran sistemin sağlıklı işleyişini sürdürebilmesi için bu konumların temizlenmesi koşul.
Spota çevirirken kaynak nereden sağlandı?
Konuya yakın kaynaklardan edinilen bilgiye nazaran bu operasyon kurumları kurtarmak için yapılıyor. Kaynaklar yükseliş trendi periyodunda süreç yapan spekülatörlerin büyük ihtimalle battığını ve onların piyasadan silindiğini lisana getirdi. Kaynakların verdiği bilgiye nazaran kurumların spottaki yükü ne kadar taşıyacakları da aşikâr değil. Vadeli konumlar spota geçirmek için gereken parayı da aracı kurumların nereden bulduğunun kıymetli olduğuna dikkat çeken kaynaklar kredi kullanımı mı yapıldı yoksa öteki şirketlerden mi para aktarıldığının muhakkak olmadığını söyledi.
Kaynaklar, krediyle bu durumların spotta taşınması durumunda bir noktada aracı kurumların bunu satışa çevirme ihtimali bulunduğunu kaydederek bu durumun da piyasa için Demokles’in kılıcı üzere duracağını ve piyasa açısından tekrar risk taşıdığını vurguladı. Öte yandan aracı kurumların Takasbank nezdindeki garanti fonunun da devreye girmesi konuşuluyor. Spot piyasaya geçse bile 4 aracı kurumun kurtarılması için hala daha kaynağa gereksinimi olduğunu tabir eden mevzuya yakın kaynaklar VİOP’ta süreçlerin daha görünür olması ve taşınan yükün aracı kurumların bilgisinde olması için de değişiklik gerektiğini vurguladı. Regülatör ise önceliği sorunun tahliline verirken akabinde yeni düzenlemelerin getirileceği de kaynakların verdiği bilgiler ortasında bulunuyor.
