Ulu başkan Mustafa Kemal Atatürk 30 Ağustos Zaferi nden iki yıl sonra 1924 yılında savaşın Escort bayan geçtiği yerde yaptığı konuşmada zaferi anlattı ve daha sonra yapılacak ihtilallerden kelam etti Atatürk toplumu dönüştürecek laiklik unsuruna dayalı büyük ihtilallerin işaretlerini veriyordu Bu değerli konuşmanın Türkçeye uyarlanmış tam metnini Bayan escort gazetemiz motamot yayımlıyor
Efendiler Genelkurmay Lideri Fevzi Paşa Hazretleri nin verdiği değerli anlatımla burada hazır olanlar Afyonkarahisar Dumlupınar Meydan Savaşı nın ve kesin sonuç veren 30 Ağustos Savaşı nın yürüyüşü Escort hakkında genel bir fikir edinmişlerdir Beş gün kesintisiz geceli gündüzlü süren bu büyük meydan savaşının gerçek niteliği bugün verilen anlatımdan çok yarın tarihin kararları araştırmacıların inceleme ve değerlendirmeleri okunduğu vakit daha açık daha kapsamlı bir surette anlaşılacaktır
Beni milletim Türk milleti emniyet ve inancına layık görerek bu harekâtın başında bulundurdu Bu misyon ve memuriyetimin memnun anısını milletime karşı hep en derin gönül bağlılığı hissiyle haz ile onurla saklıyorum Misyonlarını milletin vicdani dileğine gerçek gereksinimine yalnız onun yüksek iradesine uyarak yapmış olanlara mahsus bir vicdan rahatlığı ile bugün karşınızda bulunurken hissettiğim memnunluğu anlatamam
Efendiler tıpkı bugün üzere 1922 yılı ağustosunun 30 günü saat ikide artık daima bir arada bulunduğumuz bu noktaya gelmiştim Bu üzerinde bulunduğumuz sırtlarda kahraman 11 Fırkamız şu karşıki doruklarda savaşa mecbur edilen düşman ana kuvvetlerine akın için yayılarak ilerlemekte bulunuyordu Şu gördüğümüz Çalköy alevler ve dumanlar içinde yanıyordu Beni buraya kadar getiren sebebin ne olduğunu anlatmak için anımsadığım bir iki noktayı burada tekrar edeceğim
TÜRKÜN PARLAK GELECEĞİ
29 30 Ağustos gecesi sabaha karşı Batı Cephesi Harekât Şubesi Müdürü Tevfik Beyefendi her zamanki üzere o saate kadar çeşitli karargâhlardan ve her taraftan gelen raporlara nazaran harita üzerinde tespit ve işaret ettiği genel durumu Cephe Kumandanı İsmet Paşa ya göstermiş ve o da derhal Paşa ya göster buyruğuyla Tevfik Bey i yanıma göndermişti Afyonkarahisar da belediye binasında bana verilen odada yatmakta idim Beni uyandıran Tevfik Bey in gösterdiği haritaya baktım Çabucak yataktan fırladım Arkadaşlar haritada gördüğüm şey şu idi ki ordularımız düşmanın değerli kuvvetlerini kuzeyden güneyden batıdan kuşatmaya uygun bir durum almış bulunuyorlardı Şu durumda tasarladığımız ve istediğimiz sonuçları sağlayacağını ümit eylediğimiz durumlar gerçekleşiyordu
BİZZAT CEPHEYE GİDİŞ
Derhal Fevzi ve İsmet paşaları çağırınız dedim Üçümüz toplandık Durumu bir sefer daha değerlendirdik ve katiyen karara vardık ki Türkün gerçek kurtuluş güneşi 30 Ağustos sabahı ufuktan bütün parlaklığıyla doğacaktır Bu karara nazaran ordulara yeni buyruk ve talimat yazıldı 6 30 evvelde Lakin durum o kadar değerli o kadar hız ve şiddet talep ediyordu ki bu yazılı buyruklarla yetinmek ilerisi için kâfi ve uygun olamazdı Onun için Fevzi Paşa Hazretleri nden şahsen Altıntaş ve güneyinden hareket eden 2 Ordumuzun ve bunun daha batısında bulunan Süvari Kolordumuzun yanına giderek planlarımıza nazaran savaşı düzenlemesini kendilerinden rica ettim
4 Kolordu su ile hedeflediğimiz düşmanın ana kısmını güneyden takip eden 1 Ordu karargâhına da ben şahsen gidecektim İsmet Paşa nın karargâhta kalıp genel durumu yönetmesini uygun gördüm Fevzi Paşa Hazretleri kuzeye hareket ederken ben de araba ile şimendifer yolunu izleyerek batıya hareket ettim Akçaşehir de 1 Ordu karargâhına saat dokuzdan önce idi ki ulaşmıştım Ordu kumandanına bir taraftan cephenin yazılı buyruğu verilirken ben de kendisine kelamlı olarak durumu izah ettim ve 4 Kolordu nun bütün fırkalarıyla ve hız ve şiddetle işte bu köyün Çalyöy ün batısındaki düşmanın ana kısmını kuşatacak surette savaşa zorlamasını emrettim Ve ek ettim ki düşman ordusu kesinlikle imha olunacaktır Ordu kumandanı benim yanımda telefonla Kolordu Kumandanı Kemalettin Paşa yı buldu Benim oraya geldiğimi ve buyruğumu bildirdi Bir mühlet bu karargâhta kaldım Devamlı olarak gelen çeşitli rütbedeki esir subaylarla görüştüm Bunlardan biri kurmay subayı idi Zavallı verdiği bilgi ortasında istemeyerek başkumandandan görevini alan General Trikopis in ve 2 Kolordu Kumandanı General Digenis in de bizim çevirmek istediğimiz çemberin içinde bulunduğunu açıklamış oldu Derhal yanımda bulunan ordu kumandanına Kemalettin Paşa yı bulunuz Şahsen Trikopis le birlikte bütün düşman generallerini kesinlikle esir etmesini söyleyiniz dedim Bu buyruk çabucak telefonla bildirildi Zavallı esir subay benim bu buyruğumu işitir işitmez ikram ettiğim çayı içemeyerek büyük bir baygınlık geçirdi Daha fazla bu ordu karargâhında kalamazdım Savaş durumunu gözümle görmek benim için dayanılmaz bir gereksinim oldu Ordu kumandanını da bir arada alarak 4 Kolordu Kumandanı nın müşahede için bulunduğu şu taraftaki bir zirveye geldik Arpalık civarında
Çalköy batısında ve kuzeyinde patlayan topların gürültülerini işitiyordum Oradan durumu dürbün ile incelemeye uğraşmak bana külfetli geldi Daha ileriye ateş yerine gitmek için kesin bir gerek ve muhtaçlık hissediyordum ve bu noktayı artık üzerinde bulunduğumuz bu zirveyi gösterdim Oraya gitmek gereklidir ve buyrun gidelim dedim Arabalara atladık bu doruğa gelen yola dahil olduk Orta sıra yolumuzun soluna düşman mermileri düşüyordu 4 Kolordu nun fırkaları doğudan batıya yolumuzu kat ederek seri adımlarla ilerliyorlardı
Biraz önce dediğim üzere saat ikide şuraya çıkmış bulunuyorduk Düşman kuvvetlerini gündüz gözüyle büsbütün kuşatmak ve düşmanın inatla savunduğu savaş mevzilerinde süngü hamleleriyle dahil olarak kesin sonuç almak zaruriydi Bunun için bütün kıtaların en üst fedakârlıkla ilerlemesini ve bütün bataryalarımızın yanılgı gizlenmeye bakmaksızın ateş bölgelerine girip düşman bölgesini sarsmasını istiyordum Yanımdaki kumandanlar bu görüşlerimi anlar anlamaz derhal ve en asabi bir suretle harekete geçtiler Ne yazık ki artık ismini hatırlayamadığım yanımda bulunan kahraman bir süvari subayına birkaç söz not ettirerek düşman mevzilerini kuzeyden saran 2 Ordu ya gönderdim Ve kelamlı olarak burada benden işittiklerini onlara da söylemesini emrettim Bu subay vazifesini yapmış ve birkaç saat sonra tekrar yanıma gelerek bilgi de vermişti 11 Fırka nın kahraman kumandanı Derviş Beyefendi şahsen ileri atılarak bütün kuvvetiyle düşman bölgesine ilerliyordu Kolordu Kumandanı Kemalettin Paşa güneyden ve batıdan düşmana saldırdığı başka fırkalarına tekrar yeniye harekâtı şiddetlendirmek ve hızlandırmak için buyruklarını ulaştırıyordu 2 Ordu nun 16 ve 61 fırkaları düşmanla önemli savaşa girişiyorlar öbür fırkaları da kuşatma etrafını darlaştırıyordu Bunları görüyordum Süvari kolordumuzun daha batıdan düşmanın ardını kesmek üzere bulunduğunu bana haber getiren süvari subayı söylemişti
KIYAMET KOPMAK ÜZERE
Arkadaşlar saatler ilerledikçe gözlerimin önünde gelişen görüntü şu idi Düşman başkumandanının şu karşıki dorukta son uğraşıyla çırpındığını görüyor üzereydim Bütün düşman mevzilerinde büyük bir heyecan ve helecan vardı Artık toplarının tüfeklerinin ve mitralyözlerinin ateşlerinde güya öldürücü özellik kalmamıştı Bu ovadan kuzeyden ve güneyden birbirini izleyen avcı sınırlarımızın guruba yaklaşan güneşin son ışınlarıyla parlayan süngüleri her an daha ileride görülüyordu Düşman mevzilerini saran bir daire üzerinde mevzi almış olan bataryalarımızın kesintisiz ve amansız ateşleri düşman mevziini içinde barınılmaz bir cehennem haline getiriyordu
Güneş batıya yaklaştıkça ateşli kanlı ve ölümlü bir kıyametin kopmak üzere olduğunu bütün ruhlarda hissolunuyordu Bir an sonra dünyada büyük bir yıkım olacaktı Ve beklediğimiz kurtuluş güneşinin doğabilmesi için bu yıkım lazımdı Karanlıklar içinde bu yıkım gerçekleşmeliydi Hakikaten gökyüzünün karardığı bir dakikada Türk süngüleri düşman dolu o sırta hamle ettiler Artık karşımda bir ordu bir kuvvet kalmamıştı Büsbütün mahvolmuş perişan bir kılıç artığı kitlesi bulunuyordu Kendilerinin dediği üzere çok korkan ve titreyen biçimsiz bir kitle acayip bir alaşım halinde kaçış için çıkış arıyordu Artık gecenin yoğunlaşan karanlığı sonucu gözle görmek için güneşin tekrar doğudan doğmasını beklemeyi mecburî kılıyordu
Efendiler sonraki günü tekrar bu savaş meydanını dolaştığım vakit ordumuzun kazandığı zaferin azameti ve buna karşılık düşman ordusunun içine düşürüldüğü felaketin dehşeti beni çok mutlu etti O karşıki sırtların gerilerindeki bütün vadiler bütün dereler bütün korunaklı ve kapalı yerler bırakılmış toplarla arabalarla ve sonsuz teçhizat ve materyal ile ve bütün bu metrukatın ortalarında yığınlar teşkil eden ölülerle toplanıp karargâhımıza yönlendirilmiş bulunan sürü sürü esir kafileleri ile hakikaten bir kıyamet gününü andırıyordu
Bu dar ateş ve atak çemberinden bugün için kurtulabilenler birkaç bin kişilik kılıç artığından ibaret idi Ama onlar da daha büyük Türk çemberi içinden çıkmayı başaramayarak başlarında başkumandanları bulunduğu halde beyaz bayrak çekmeye mecbur olmuşlardır
KIRIK KAĞNI ARABASI
Efendiler ağustosun 31 günü yaklaşık olarak öğle idi ki yeniden bu Çalköy de yıkık bir konutun avlusu içinde İsmet Paşa ve Fevzi Paşa ile buluştuk Kırık kağnı otomobillerinin döşeme ve oklarına ilişerek bundan sonraki durumu değerlendirdik Kazandığımız meydan savaşının bütün savaşı sona erdirebilecek büyüklük ve kıymette olduğunda birleştik Artık Bursa istikametine çekilen düşman kuvvetlerini yok etmekle birlikte bütün kuvvetlerle durmaksızın İzmir e yürüyecektik
Efendiler bugünden sonra İzmir de Akdeniz i Mudanya da Marmara yı görmek için 8 9 günlük bir vakit kâfi gelmiştir Ama hatırlatmalıyım ki bugüne bu üzerinde bulunduğumuz zirveye bu yanık Çalköy e gelebilmek için yalnız Sakarya dan itibaren tükettiğimiz vakit tam bir yıldır Ama bu kutladığımız zaferi hazırlayabilmek için bir seneyi çok bulmazsınız zannederim Zira efendiler savaş sonunda meydan savaşı yalnız karşı karşıya gelen iki ordunun çarpışması değildir milletin çarpışmasıdır Meydan savaşı milletlerin bütün varlığıyla ilim ve fen alanındaki seviyeleriyle ahlaklarıyla kültürleriyle kısaca bütün maddi ve manevi kudret ve faziletleriyle ve her türlü vasıtalarıyla çarpıştığı bir imtihan alanıdır Bu alanda çarpışan milletlerin gerçek kuvvet ve değerleri ölçülüdür Savaş yalnız cismani kuvvetin değil bütün kuvvetlerin bilhassa ahlaki ve kültürel kuvvetin üstünlüğünü ispat derecesine vardırır Bu sebeple meydan savaşında yenilen taraf milletçe ve memleketçe bütün maddi ve manevi mevcudiyetiyle mağlup edilmiş sayılır
EGEMENLİĞE SAHİP OLMAK
Böyle bir sonucun ne kadar acıklı olabileceğini kestirim edersiniz Mahv ve yok olmak yalnız harp alanında bulunan orduyla hudutlu kalmaz Asıl o ordunun mensup olduğu millet çok acıklı sonuca uğrar Tarih başlarındaki hükümdarların hırslı siyasetçilerin birtakım hayali emellerle vasıtası durumuna düşen istilacı orduların istilacı milletlerin uğradığı bu nevi çok acıklı sonuçlarla dopdoludur
Efendiler Türk vatanını fethetmek fikrini Türk ü esir etmek hayalini genel ortak bir fikir haline koymaya çalışanların da layık oldukları sonuçtan kurtulamamış olduklarını gözlerimizle gördük Efendiler kendilerine bir milletin tarihi bırakılmış olan adamlar milletin kuvvet ve kudretini yalnız ve fakat tekrar milletin gerçek ve elde edilebilir menfaatleri yolunda kullanmakla yükümlü olduklarını bir an hatırlarından çıkarmamalıdırlar Bu adamlar düşünmelidirler ki bir memleketi zapt ve işgal etmek o memleketlerin sahiplerine hâkim olmak için kâfi değildir Bir milletin ruhu ele geçirilmedikçe bir milletin azim ve iradesi kırılmadıkça o millete hükümran olmanın imkânı yoktur Halbuki asırların doğurmuş olduğu bir ulusal ruha kuvvetli ve daimi bir ulusal iradeye hiçbir kuvvet karşı gelemez
Esir olmak istemeyen bir milleti esareti altında tutmaya güçlü olacak kadar kuvvetli zorbalar artık bu dünya yüzünde kalmamıştır Türk milleti de son çabalarıyla bilhassa burada kazandığı zaferlerle gösterdiği azim ve irade ile bilinen bu gerçekleri bir kez daha tarihin sinesine çelik kalemle kazımış bulunuyor
TARİHİN DÖNÜM NOKTASI
Milli tarihimiz çok büyük ve çok parlak zaferlerle doludur Lakin Türk milletinin burada kazandığı zafer kadar kesin sonuçlu ve bütün tarihe yalnız bizim tarihimize değil dünya tarihine yeni cereyan vermekte kesin tesirli bir meydan savaşı hatırlamıyorum
Hiç kuşku etmemelidir ki yeni Türk devletinin genç Türk Cumhuriyeti nin temeli burada sağlamlaştırıldı Sonsuz hayatı burada taçlandırıldı Bu alanda akan Türk kanları bu gökte uçan şehit ruhları devlet ve Cumhuriyetimizin sonsuz savunucularıdır Burada temelini attığımız Şehit Asker abidesi işte o ruhları o ruhlarla birlikte gazi arkadaşlarını fedakâr ve kahraman Türk milletini temsil edecektir Bu abide Türk vatanına göz dikeceklere Türk ün 30 Ağustos günündeki ateşini süngüsünü hamlesini kudret ve yönetimindeki şiddeti hatırlatacaktır
SONSUZA KADAR
Efendiler bu muazzam zaferin çeşitli etkenleri ortasında en değerlisi Türk milletinin kayıtsız kuralsız egemenliğini eline almış olmalıdır Bu olayın tarihimizde ve bütün dünyada ne büyük ne verimli bir ihtilal olduğunu izahata gerek görmem Milletimizin uzun asırlardan beri hanlar hakanlar sultanlar halifeler elinde onların baskı ve zorba idaresi altında ne kadar ezildiğini onların hırslarını yerine getirmek yolunda ne kadar büyük felaketlere ve ziyanlara uğradığını düşünürsek milletimizin egemenliğini eline almış olması olayının bütün büyüklük ve kıymeti gözlerimizde belirir Gerçi bu büyük zaferin sonuna kadar İstanbul da halife ve sultan namı altında bir şahıs ve onun işgal ettiği hilafet ve saltanat unvanıyla bir makam vardı Ancak bu zaferden sonra millet o makamları ve o makam sahiplerini layık olduğu akıbete ulaştırdı
Dumlupınar da zaferin kazanıldığının duyulmasıyla 31 Ağustos 1922 de Ankara Ulus Meydanı nda büyük bir merasim düzenlenmiş ve zafer coşkuyla kutlanmıştı
TAÇ VE TAHTLAR YOK OLUR
Efendiler ulusal egemenlik o denli bir ışıktır ki onun karşısında zincirler erir taç ve tahtlar yanar yok olur Milletlerin esareti üzerine kurulmuş kurumlar her tarafta yıkılmaya mahkûmdurlar Avrupa nın ortasından ta doğunun öbür ucundaki binlerce yıllık memleketlere bakacak olursak Osmanlı İmparatorluğu nun hak ettiği talihi daha hoş anlayabiliriz
ÇÜRÜMÜŞ GÖLGE ADAMLAR
Arkadaşlar saraylarının içinde Türkten diğer ögelere dayanarak düşmanlarla anlaşarak Anadolu nun Türklüğün aleyhine yürüyen çürümüş gölge adamlarının Türk vatanından kovulması düşmanların denizlere dökülmesinden daha kurtarıcı bir harekettir Türk milletinin kutsal emaneti olan bu topraklarda tam manasıyla efendi olarak yaşaması lakin o gereksiz ve manasız olduktan öteki mevcudiyetleri tam bir ziyan ve felaket olan makamların ortadan kaldırılmasıyla mümkün olabilirdi
Efendiler onlar yüzünden Türk vatanının ve Türk milletinin geçirdiği ıstırapları elemleri hissetmemiş bir ferdimiz yoktur Bu kadar matemler ve felaketler geçirdikten sonra elbette Türk öğrenmiştir ki vatanı yine yapmak ve orada mesut ve hür yaşayabilmek için kesinlikle egemenliğine sahip olmak ve Cumhuriyet bayrağı altında bütün evlatlarını toplu ve dikkatli bulundurmak gereklidir
Efendiler asırlardan beri inleyerek feryat eden ama zorbaların yalancıların cahillerin bedene getirdikleri pürüzlerle canhıraş sesini milletin kulağına duyuramayan zavallı vatan bugün diyor ki bütün can kulağınızı harap olmuş sinesinde en derin hüzünler duymuş annenizin içtenlikli seslenişine sürekli açık bulundurunuz Efendiler Asya da Avrupa da Afrika da hükümran olmak güç ve yeteneğini göstermiş olan ecdadımız vaktinde bu sesi işitmekten men edilmiş olsalardı Türk toplumunun Türk idealinin Türk faydalarının korunmuş ve verimli olacağı anavatanı bugünkü harap olmuş biçiminde mi miras alırdık
VATAN İMAR İSTİYOR
Efendiler artık vatan imar istiyor zenginlik ve güvenç istiyor ilim ve bilgi istiyor yüksek uygarlık özgür fikir ve özgür görüş istiyor Onur namus bağımsızlık gerçek varlık vatanın bu isteklerini büsbütün ve çabuk yerine getirmek için temelli ve önemli bir biçimde çalışmayı emreder
TEK NİYETİMİZ TÜRKİYE
Efendiler asırlardan beri Türkiye yi yönetim edenler çok şeyler düşünmüşlerdir ancak yalnız bir şeyi düşünmemişlerdir Türkiye yi Bu düşüncesizlik yüzünden Türk vatanının Türk milletinin uğradığı ziyanları fakat bir biçimde karşılayabiliriz O da artık Türkiye de Türkiye den diğer bir şeyi düşünmemek Fakat bu fikirle hareket ederek her türlü iyilik ve memnunluk amaçlarına ulaşabiliriz
Efendiler bizim milletimiz vatanı için özgürlüğü ve egemenliği için fedakâr bir halktır bunu ispat etti Milletimiz yaptığı ihtilallerin kıskanç savunucusudur da Benliğinde bu faziletler yerleşmiş bir milleti yürümekte olduğu gerçek yoldan hiçbir kimse hiçbir kuvvet alıkoyamaz
Efendiler milletimiz egemenliğini eline aldığı gün bilmeyen kalmamıştır en karanlık felaketlerin en derin uçurumun kenarında bulunuyordu Maddi kuvveti yıprattırılmış savunma araçları elinden alınmış maneviyatı kutsalı atağa uğramış acı bir durumda bulunuyordu Bütün bunlara karşın mevcudiyetini ve bağımsızlığını kurtarmaya karar verdi Bu kararında başarılı olabilmek için bütün milletin kendine bir hareket maksadı tespit etmesi lazım geliyordu Bütün milletin o amaç üzerinde kesinlikle başarılı olmayı son emel kabul etmesi gerekiyordu Millet bütün varlığıyla bütün fekakârlığıyla bütün imanıyla o amaca birlikte yürüsün ve kesinlikle başarılı olsun lazımdı Efendiler o maksat burası idi Son emel olan muvaffakiyet burada kazanılan zafer idi
Efendiler milletimiz bundan sonraki çalışmasında da başarılı olabilmek için ulusal gayesini bütün açıklık ve mutlaka tüm vatandaşların gözünde ve vicdanında bütün parlaklığı ile tespit ve tayin etmiş bulunuyor İsterseniz benim burada gaye dediğim şeyi siz milletin mefkuresi diye isimlendirin Lakin bu unvanı verirken dikkat ediniz ki hayali bir manaya kendimizi kaptırmayalım
Efendiler milletimizin amacı milletimizin mefkuresi bütün dünyada tam manasıyla uygar bir toplum olmaktır Bilirsiniz ki dünyada her toplumun durumu değeri hürriyet ve bağımsızlık hakkı sahip olduğu ve yapacağı uygar yapıtlarla orantılıdır Uygar eser bedene getirmek yeteneğinden yoksun olan kavimler hürriyet ve bağımsızlıklarından uzaklaştırılmaya mahkûmdurlar İnsanlık tarihi baştan başa bu dediğimi onaylamaktadır Uygarlık yolunda yürümek ve başarılı olmak hayat kuralıdır Bu yol üzerinde duraklayanlar yahut bu yol üzerinde ileri değil geriye bakmak cehalet ve gafletinde bulunanlar uygarlığın coşkun seli altında boğulmaya mahkûmdurlar
KÖHNE DÜŞÜNCELER
Efendiler uygarlık yolunda muvaffakiyet yeniliğe bağlıdır Toplumsal hayatta iktisadi hayatta ilim ve fen alanında başarılı olmak için yegâne gelişme ve ilerleme yolu budur Hayat ve günlük işlere hâkim olan kararların vakitle değişmesi gelişmesi ve yenilenmesi zaruridir Uygarlığın yenilikleri tekniğin mükemmelleri dünyayı değişimden değişime uğrattığı bir evrede asırlık köhne fikirlerle geçmişle övünmekle durumu korumak mümkün değildir Uygarlıktan kelam ederken şunu da mutlaka belirtmeliyim ki uygarlığın temeli ilerleme ve kuvvetin temeli aile hayatındadır Bu hayatta kötülük kesinlikle toplumsal ekonomik siyasi güçsüzlüğe neden olur Aileyi oluşturan bayan ve erkek ögelerin doğal haklarına sahip olmaları aile görevlerini yönetime yetenekli bulunmaları gereklidir
EKONOMİ
Efendiler milletimiz burada kutladığımız büyük zaferden daha kıymetli bir zafer peşindedir O zaferin manası milletimizin iktisat alanındaki başarılarıyla mümkün olacaktır Bilirsiniz iktisadı zayıf bir millet fakirlik ve sefaletten kurtulamaz kuvvetli bir uygarlığa garanti ve mutluluğa kavuşamaz toplumsal ve siyasi felaketlerden yakasını kurtaramaz Memleketin yönetimindeki muvaffakiyet da ekonomisindeki kazanımlar derecesiyle orantılı olur Hiçbir uygar devlet yoktur ki ordu ve donanmasından önce iktisadını düşünmüş olmasın Memleket ve bağımsızlık savunması için bedeni gerekli olan bütün kuvvetler ve araçları iktisadın gelişmesi ve gelişmesiyle eksiksiz olabilir
ATEŞLİ MİLLETPERVERLİK
Milletimizin sahip olduğu kuvvetli seciye sarsılmaz irade ateşli milletperverlik ekonomik muvaffakiyetten kaynaklanacak verimlilikle de kâfi olduğu derecede takviye olmak zaruridir Yüzyıl savaşımında milletimizi başarılı kılacak bir ekonomik ömür sağlanmasını amaçlayan genel eğitim ve öğretim sistemlerimiz her gün daha çok esaslaşacak ve elbette başarılı olacaktır
Efendiler artık bugün hayat ve insaniyet gerekleri bütün gerçekleriyle ortaya çıkmıştır Bunlara ters olan söylentiler ahlak ve imana temel olamaz Gerçek ortaya çıkınca palavra ortadan kalkar Safsatalar hurafeler başlardan atılmalıdır Her türlü yükselmeye ve gelişmeye yetenekli olan milletimizin toplumsal ve düşünsel ihtilal adımlarını kısaltmak isteyen pürüzler kesinlikle ortadan kaldırılmalıdır
GENÇLERE SESLENİŞ
Efendiler son sözlerimi memleketimizin gençliğine yöneltmek istiyorum
Gençler
Cesaretimizi destekleyen ve devam ettiren sizsiniz Siz almakta olduğunuz eğitim ve kültür ile insanlık niteliğinin vatan sevgisinin niyet özgürlüğünün en değerli örneği olacaksınız
Ey yükselen yeni kuşak istikbal sizsiniz Cumhuriyeti biz kurduk onu yükseltecek ve devam ettirecek sizsiniz
Arkadaşlar bu gaza ve şehadet diyarını terk ederken Şehit Asker i daima birlikte hürmet ve tazimle selamlayalım
Günümüz Türkçesine uyarlayan ALEV COŞKUN
Kaynak Cumhuriyet