Engellilere karşı toplumsal bakış açısı değiştirilmeli

Özel ihtiyaçlı bireyler, tek bir yetersizlikten etkilenebildikleri üzere birden fazla yetersizlikten de farklı derecelerde etkilenebiliyorlar. Engelli bireylerin en çok ekonomik sorun, bakım sorunları ve ruhsal sıkıntılar yaşadıklarını belirten uzmanlar; toplum içinde de ayrımcılık, erişebilirlik, eğitim, istihdam ve sıhhat üzere sorunlarla karşılaştıklarına dikkat çekiyor. Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, toplumsal bakış açısının değiştirilip engelli bireylere yönelik farkındalık yaratılması gerektiğini vurgulayarak kapsamlı eğitime muhtaçlık duyan engelli bireylerin ailelerine de yardımcı olunması gerektiğini tabir ediyor.

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonu Program Lideri Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, çoklu yetersizliği olan bireyler ile ailelerinin gerek toplumsal ömürde gerekse eğitim hayatında yaşadıkları zorluklara dikkat çekerek kıymetli tavsiyelerde bulundu.

Birden fazla yetersizliklerden etkilenebiliyorlar

Özel ihtiyaçlı bireylerin tek bir yetersizlikten etkilenebildikleri üzere birden fazla yetersizlikten de farklı derecelerde etkilenebildiklerini söz eden Tetik, “Bireyde birden fazla yetersizliğin görülme durumu çoklu yetersizlik olarak söz ediliyor. Bir diğer tabir ile çoklu yetersizlik (ÇYE); görme, işitme, fizikî, zihin, otizm vb. yetersizlik çeşitlerinin ve kimi sıhhat sorunlarının çeşitli kombinasyonlarının iki ya da daha fazlasına sahip olma durumu olarak tanımlanıyor.” dedi.

Toplumsal bakış açısının değişmesi gerekiyor

Çoklu yetersizliği olan bireylerin ve ailelerinin toplum içinde ayrımcılık, erişebilirlik, eğitim, istihdam ve sıhhat üzere durumlarla ilgili zorluklar yaşayabildiklerini belirten Tetik, “Genel olarak incelediğimizde engelli bireylerin en büyük meseleleri ekonomik sorun, bakım sorunları ve ruhsal ruhsal meseleler olarak görülüyor. Toplum olarak bakış açımızı değiştirmemiz gerektiğini söylemekte yarar var. Aile ve toplum kültürü öğrencinin gelişimini etkiliyor. Bu bireylere sahip aileler ve çoklu yetersizliği olan bireyler, toplumsal baskıdan etkilenip bu baskı altında ezilmeye devam ettikleri sürece ve toplumsal olarak bakış açımız değişmediği sürece toplumsal dışlanma durumunu yaşamaya devam edeceklerdir. Hizmetler erişilebilir olmalı ve engelli bireyin ayağına gitmeli.” diye konuştu.

Engelli bireylere yönelik farkındalık yaratılmalı

Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonu Program Lideri Gönül Kil Tetik Tetik, engellilerin yaşadığı problemlerinin önüne geçilmesi için; eğitim sürekliliğin sağlanması, ekonomik kaidelerin oluşturulması, bakım hizmetleri sağlanması, ön yargıların yok edilmesi, engelli ailelere danışmanlık hizmetleri sunulması ve toplumumuzda engelli şahıslara yönelik bir farkındalık yaratılması gerektiğini vurguladı.

Çoklu yetersizliğe yol açan birçok faktör var

Çoklu yetersizliğe sebep olan faktörlerin üç başlık altında toplanabileceğini söz eden Tetik,

“Birinci başlık doğum öncesi faktörler olarak isimlendirilirken getenetik anormallikler, enfeksiyonlar, uyuşturucu unsur, beslenme düzensizlikleri ve anneye yönelik fizikî travmalar alt başlıkları oluşturuyor. İkinci faktör olan doğum anı’nda bebeğin oksijensiz kalması, beyin zedelenmesi, Frengi üzere enfeksiyonel rahatsızlıklar, kordon dolanması ve kopması alt başlık olarak yer alıyor. Üçüncü ve son faktör olan doğum sonrasında ise alt başlıklar menenjit üzere enfeksiyonlar, travmatik beyin zedelenmesi, kurşun zehirlenmesi, yanlış ilaç kullanımı ve etraftan gelen unsurlardan zehirlenme olarak sıralanabilir.” diye konuştu.

Ailelere yardımcı olunmalı

Ailelerin bu mevzuda çok hassas olduklarını ve kendilerini suçladıklarını belirten Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, kelamlarına şöyle devam etti:

Depresyonda olma durumları görülebilir. Ailenin engelli bireye yararlı olması için bu durumdan kurtulması çok değerli. Ailelerin algılamalarına hürmet duyulmalı ve fikirlerine bedel verilmeli. Onların kendini suçlama, öteki birini suçlama, depresyon üzere durumlarına yardımcı olarak olumsuz algılarını yok etmeye çalışmak gerekiyor. Gerekirse ruhsal yardım almaktan çekinmemeleri için yönlendirmeler yapılmalı. Eğitim programlarının ailenin kültürel bedellerini göz önünde bulundurularak hazırlanması gerekiyor. Çoklu yetersizliği olan bireylerin ailelerinin bir ortaya getirildiği toplu seanslar yapılabilir. Ailelerin ortak sıkıntılarını konuşup nasıl tahliller bulduklarına yönelik bilgi paylaşımı yarar sağlayacaktır. Ayrıyeten aile merkezli programların erken devirdeki çoklu yetersizliği olan çocuğa sahip aileler için yaygınlaştırılması, ailelerin içinde yaşadığı toplumun, yetersizliğe sahip bireylere karşı tavırlarını değiştirmeye yönelik çalışmalar yapılması da güzel bir teşebbüs olacaktır.”

Kardeşler de göz gerisi edilmemeli

Yetersizliği olan bireylerin kardeşlerini de göz arkası etmemek gerektiğini vurgulayan Tetik, “Bu durumda olan kardeşler yetersizliği olan kardeşe ilginin daha fazla olduğu için kıskançlık, kendileri sağlıklı oldukları için suçluluk, kardeşleri yetersiz olduğu için keder, kardeşleri üzere olabilme ihtimalleri yüzünden endişe ve onlardan utanma üzere düşünsel, duygusal ve bilişsel davranış özellikleri gösterebilirler. Bu yüzden ailelere bu husus ile ilgili de farkındalık oluşturmak gerekiyor.” diye konuştu.

Kapsamlı eğitime muhtaçlık duyuyorlar

Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, erken eğitimin bu durumdaki bireylerde ve özel eğitimde epey kıymetli olduğunu söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Çoklu yetersizliği olan bireylerin yaşına uygun çok kapsamlı bir dayanak gerekiyor. Okul öncesinde fiyatsız eğitim hakkına sahip olduklarını söyleyebiliriz. Çoklu yetersizliği olan bireyler olağan eğitim sınıflarında eğitim alsalar bile, daha çok özel eğitim kurumlarında vakit geçiriyorlar. Gelişim seviyeleri ve yaşlarına uygun ferdî ve küme eğitimleri ile ilerleme kaydedebilirler. Ortaöğretim seviyesinde olan bireyler seviyelerine nazaran iş ve meslek edindirme kurumlarına gidebilir, yardımcı araçlarla birçok etkinliklere katılarak motive olabilirler.”

Akranları ile eğitim almaları yarar sağlıyor

Çoklu yetersizliği olan bireylerin engelli olsun ya da olmasın akranları ile birlikte eğitim almalarının hem kendilerine hem akranlarına yarar sağladığını söz eden Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonu Program Lideri Öğr. Gör. Gönül Kil Tetik, “Engelli olmayan olumlu akranların tavırları sayesinde bireylerin toplumsal irtibat ve marifetleri de ilerleme kaydeder. Bu yüzden kaynaştırma en uygun eğitim ortamı olabilir. Bireyin en öncelikle hem akademik hem de bir meslek kazanımına yönelik eğitimi hedeflenmeli. Ferdi özellikleri ve pürüz durumları göz önünde bulundurularak istihdam edilmelerine yardımcı olmak gerekiyor.” diye konuştu.