Geleceğin meslekleri yapay zekâdan bağımsız olmayacak

Yükseköğretim Kurumları İmtihanı (YKS) sonuçları 18 Temmuz’da açıklandı. Adaylar tercihlerini 27 Temmuz-5 Ağustos tarihleri ortasında yapacaklar. İstinye Üniversitesi (İSÜ) İdare Bilişim Sistemleri Kısım Lideri Doç. Dr. Şebnem Özdemir, geleceğin meslekleriyle ilgili bilgi verirken, tercih yapılacak kısımlarda dikkat edilmesi gerekenler konusunda adaylara tekliflerde bulundu.

Geleceğin meslekleri yerine misyonları demek daha doğru

Doç. Dr. Şebnem Özdemir geleceğin meslekleriyle ilgili bilgi verirken şunları söyledi:

“Aslında geleceğin meslekleri demek yerine işleri hatta misyonları demek daha yanlışsız olacak. Zira bir mesleğin kapsamındaki öğrenilmesi gereken bilgi ve kullanılması gereken cihaz/alet sayısı arttıkça, yani tek bir insan tarafından öğrenilmesi ve icra edilmesi sıkıntı hale geldikçe o mesleğin parçalandığını göreceğiz. Bir meslekten daha minik kesimler halinde oluşan yeni meslekler görebildiğimiz üzere, bazen de teknolojinin bir mesleğin çehresini tam değiştirebileceğini, hatta ortadan kaldırabileceğine de şahit olmaktayız. Örneğin, sürücülük bir meslektir fakat tır sürücülüğü, makam sürücülüğü, iş makinesi kullanımı birbirinden farklı dinamiklere sahiptir. Hepsi sürücülük çatısında toplanmasına rağmen, bir kişinin birebir anda taksi sürücüsü, tır sürücüsü, makam sürücüsü, motokurye, kepçe operatörü olduğu bir örneğe hiç rastladınız mı? Her birinin gerektirdiği maharet farklılaştığından farklı işler ve farklı yararlarla karşı karşıyayız. Üstelik otonom (sürücüsüz) araçlar nedeniyle tüm bu saydığımız işlerin ortadan kaldırılma durumu da mevcut. Geleceğin meslekleri, işleri dediğimizde gelecekteki gereksinimlere, problemlere, beklentilere odaklanmış şeyler düşünmeliyiz. Bunu düşünme sürecinin teknolojiden, yapay zekâdan, bilgiden bağımsız olmadığını hatırlatmak isterim.”

Hangi meslekler avantajlı duruma geçecek

İleride avantajlı duruma geçecek meslekler hakkında da bilgi veren Özdemir, “Veriyi, bilişimi (teknolojiyi), yapay zekâyı içine alan, kendi hizmetleri ile bunları kesiştiren her meslek avantajlı hale geçecek. Mesela avukatlık mesleğini düşünelim, hala klasik bir ceza avukatı, borçlar hukuku alanında uzman bir avukat olmayı hayal ediyorsanız orada biraz durmanızı tavsiye ederim. Dava belgeleri biz geliştiriciler için datadır. Dava belgesi biriktikçe, bilgi birikmiş olur. Bilgi birikirse o işi yapay zekâya yaptırabilir hale geliriz. Yani beşere duyduğumuz muhtaçlık azalır. O halde uygar hukukta uzman bir avukata, biriken dava belgeleri (veri) nedeniyle 3-4 yıl içinde o kadar da gereksinimimiz olmayabileceğini söyleyebiliriz. Ancak bir avukat adayı, yapay zekanın oluşturduğu hak kayıpları, ziyanlar konusuna odaklanırsa çok yeni olan bu alandan ötürü da kendisine ağır bir talep olacaktır. Gördüğünüz üzere klasik avukatlık anlayışına sığınırsak iş bulma sorunu ile karşılaşacağımız bir dünyaya hakikat süratle ilerliyoruz. Lakin tıpkı mesleği klasik anlayıştan çıkarıp bilgi, bilişim ve yapay zekâ ile harmanlarsak bu seferde muazzam bir potansiyel ile karşı karşıya kalacağız” dedi.

Hepimiz yapay zekâdan ve yeni teknolojilerden etkileneceğiz

Öğrencilerin eğitim alacakları kısımları ve fakülteleri tercih ederken dikkat etmeleri gereken noktalarla ilgili de konuşan Özdemir, şunları söyledi:

“Sosyalleşme, yerleşke imkanları tarafında üniversiteye bir bütün üzere bakarken, kelam konusu gelecekteki işimiz, istihdam olduğunda kısma dikkatlice bakmalıyız. Artık marka üniversite anlayışının geçersiz olduğu bir çağdayız. Kısımlar kattıkları vizyonlarla adayları ne kadar geleceğe hazırlıyor sorusu en temel sorumuz olmalı. ‘4-5 yıl sonra mezun olduğumuzda bize ne katmış olacaksınız ki o becerimiz/vizyon hala geçerli olacak’ sorusunu sıkça yöneltmeliyiz. Zira dünya bir yılda değil, birkaç ayda bile inanılmaz bir devinim kazandı. O halde birinci yapmamız gereken kısım derslerini, ders içeriklerini sorgulamak, klasik anlayışın yanı sıra kendini ne kadar yenilediğine bakmak… Bu tahlili yaparken bilgi, yapay zekâ, teknoloji üçlüsü kısmın dinamiklerinde ne kadar yer bulmuş, kesinlikle araştıralım. Evet hepimiz yapay zekâ geliştirmeyeceğiz, kod yazmayacağız, fakat hepimiz yapay zekadan ve yeni teknolojilerden etkileneceğiz. Bunun tesirinin mesleğimizdeki yansımasını görmek, anlamak zorundayız. Örneğin milletlerarası bağlantılar okurken, siber güvenliğin tesirini, yapay zekanın uzlaşma süreçlerini şekillendirmesini keşfetmek zorundayız ya da psikoloji okurken mahremiyetin yalnızca fizikî dünyada değil, internette hatta metaevrendeki (metaverse) karşılıklarına, mahremiyetin ihlalinin karşılıklarını ve oluşturduğu travmaları da incelemiş olmalıyız.”