E-ticaret son yıllarda en çok yükselen bölümlerden biri. Pandemi ise e-ticaretin yükselişine ekstra takviye olarak birçok kullanıcının internet alışverişlerine yönelmesine sebep oldu.
Pandemi E-Ticareti Nasıl Etkiledi?
Ticaret Bakanlığı’nın istatistiklerine nazaran 2019 yılında, yani çabucak pandemi öncesinde ülkemizde e-ticaretin klâsik ticarete nazaran oranı en yüksek %11 olabilmişti. Yani yapılan her 10 alışverişin sırf 1’i elektronik ortamda yapılıyordu. Pandeminin tesirini gösterdiği 2020 Mart ayında bu oran %18.4’e çıktı. 2021 yılında bu oran daha da arttı. Kasım 2021 yılında e-ticaretin genel ticarete oranı %20.4’ü buldu.
Yani pandeminin de tesiriyle öncesinde her 10 alışverişten 1’i elektronik ortamda yapılırken bu oran 2 yıl içinde neredeyse her 5 alışverişten 1’ine kadar yükseldi. Sadece 2 yıllık süreçte yaşanan bu büyük artış bile kesime birçok yeni oyuncunun girmesini sağladı. Birebir vakitte e-ticaret alanında güçlü şirketler de bu süreçte çok süratli bir büyüme yakaladı.
2019 yılında ülkemizde toplam 68.457 işletme pazar yerlerinde ve/veya kendi web siteleri üzerinden satış yaparken 2021 yılında bu sayı 484.347’e yükseldi. Yani satışlar pandemi sürecinde artmaya devam etse de satış yapan işletme sayısı satış suratının sağladığı yükselişi de epey aştı.
Peki pandeminin tesirini yitirmesi ve insanların tekrar rahatlıkla yüz yüze alışveriş yapabilmesiyle bir şeyler değişiyor mu?
Pandemi Sonrası Devirde E-Ticaret Şirketleri Küçülüyor mu?
Pandemi sonrası periyotta uzun yıllar içeren projeksiyonlara baktığımızda e-ticaret büyümeye devam edecek ancak 2 yıl içinde yaşanan büyük ivme kesilmiş üzere görünüyor.
Dünyanın en tanınan e-ticaret yazılımı şirketlerinden biri olan Shopify, çalışanlarının yüzde %10’unu işten çıkarıyor. Şirket CEO’su Tobi Lütke çevrim içi satışların pandemi öncesi iddialardan 5 ila 10 yıl ileri sıçrayacağını iddia ettiklerini ama maalesef iddialarının hakikat çıkmadığını söylüyor. Süratli büyümenin yarattığı problemlerle boğuşan başka bir şirket ise bu topraklardan doğan Getir. Toplamda 32 bin kişinin üzerinde çalışanı olan Getir de birçok farklı ülkedeki operasyonlarında yüzde 10’luk bir küçülmeye gitti.
Pandeminin e-ticarette tesirini kaybettiği Amerikan şirketlerinin pay bedellerinde de ortaya çıkıyor. Bilhassa el üretimi eserlerin satışında dünyanın en tanınan sitesi haline gelen Etsy’nin Mart 2020’de pay kıymeti 60$’dı. Pandemi tesirlerinin en ağır biçimde hissedildiği Kasım 2021’de pay kıymeti 291$’a kadar çıkmıştı. Ağustos 2022’de ise pay kıymeti 100$’a kadar geriledi.
Pandemi e-ticaret bölümünde büyüyen bir ivme yaratmıştı. Bu ivmeden faydalanan birçok şirket pandemi öncesi yapılan e-ticaret büyümesine dair projeksiyonları hiçe sayarak pandeminin yarattığı çevrim içi alışveriş alışkanlarının yükselen bir ivmeyle devam edeceğini düşündü lakin şimdilik yanıldıklarını görüyoruz.
Önümüzdeki Yıllarda Neler Olacak?
E-ticaret, pandeminin yarattığı tesir olmasaydı da büyüyen bir çizgide ilerliyordu. Artık büyüme sayıları konusunda tekrar pandemi öncesi düzeylere geri dönüyoruz. Ayrıyeten dünyada birçok ülkede yaşanan resesyon riski ve yüksek enflasyon sayılarının e-ticarete nasıl bir tesiri olacağını yakın gelecekte göreceğiz.
Yine de e-ticaretin önümüzdeki yıllarda küçülmesi, beklentiler ortasında yer almıyor. Fizikî mağazaya da sahip hibrit modelli e-ticaret siteleri önümüzdeki yılların en çok kazananları olabilir. Birebir vakitte pazar yerlerindeki toplam e-ticaret işletmelerinin sayısını da göz önüne alınca kendi sitesine sahip e-ticaret siteleri de bu sürecin kazananları olacaktır.
E-Ticaret Kesimine Girmek Hâlâ Mantıklı Mı?
E-ticaretin toplam ticaret içindeki yüzdesi pandemi periyodu sayılarının altına düşebilir. Yeniden de ivmenin yıllar içinde yükselen bir trendde olacağını öngörebiliriz. Bu süreçte e-ticarete atılmak isteyenlerin yapması gerekenler müşterilerin e-ticarette yaşadığı meselelere tahlil bulmak ve markalaşarak itimat yaratmak.
Özellikle çok büyük bir sermayeyle dala girmeyecekseniz yalnızca fiyat kırarak rakiplerinizle yarışınız mümkün değil. Her gün değişen ve gelişen bu bölümde uzun vadeli bir plan yapmalısınız.
Satacağınız eserlere karar verirken kendinize uygun gaye kitlenizin yer aldığı pazar yerlerini tespit etmek de epey değerli. Örneğin yurt dışına satış yapma amacınız varsa ve çok yüksek stok sayılarına ulaşmanız güç görünüyorsa daha niş bir pazar yeri olan Etsy’de mağaza açmak planlarınız ortasında yer alabilir.
Özetle fark yaratabileceğiniz ve rakiplerinizden ayrışabileceğiniz eserler ve bu eserleri destekleyen bir müşteri hizmeti e-ticarette uzun yıllar başarılı olmanızı sağlayacak formül olabilir. Kısa periyodik trendlerden faydalanmak işinize yarayabilir ama tüm iş modelinizi kısa müddetli trendler üzerine kurarak uzun yıllar dalda var olmanız kolay olmayacaktır.
