Koç Üniversitesi ve TÜSİAD paydaşlığıyla oluşturulan Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) tarafından “Enflasyon Artarken Neo-Fisher Yaklaşım Ne Diyor” başlıklı seminer düzenlendi.
İnternet üzerinden yapılan seminerin açılış konuşmasını yapan TÜSİAD İdare Heyeti Lideri Orhan Turan, “Bugün gelişmiş ekonomilerde yıllık enflasyon yüzde 7-8. Gelişmekte olan ülkelerde de yüzde 10’a yakın seyrediyor. Ülkemizde ise enflasyon oranı dünyada var olan genel seviyenin maalesef katbekat üzerinde, yüzde 70 düzeylerini oluşturmaktadır. Enflasyonda her geçen gün gaye dediğimiz noktadan uzaklaşıyoruz,” dedi.
Turan şöyle konuştu:
“Geride bıraktığımız kısa periyotta küresel iktisat kıymetli şoklara maruz kaldı. Evvel Covid-19 krizini yaşadık. Akabinde da Rusya, Ukrayna savaşına şahit oluyoruz. Her ne kadar Covid krizinin tesirleri yerini kıymetli bir küresel toparlanmaya bırakmış olsa da hem tedarik zincirlerinde değişime hem de yüksek enflasyonun yarattığı yeni bir uğraş sürecine girmiş durumdayız. Bunlarla birlikte iklim değişikliğini ve savaşın besin ve su güvenliği üzerindeki artan tehdidiyle karşı karşıyayız. Münasebetiyle global iktisadın maruz kaldığı mücadeleci süreç bugün hesapladığımızda çok daha uzun sürebilir.
2008 küresel finans krizinin akabinde ve Covid pandemisinde gördüğümüz büyük kapanmayla devam eden süreçte dünya iktisadı muazzam bir likidite enjeksiyonuna, yani mali genişlemeye ve düşük faiz ortamına maruz kaldı. Bu siyaset uygulamaları bu kriz periyotlarının daha az hasarla atlatılmasında değerli rol oynadı. Bugün geldiğimiz noktada ise yüksek global enflasyon ve bilhassa küresel para siyasetinde değerli bir değişim görüyoruz. Geride bıraktığımız 14 yıllık vadedeki genişlemeci küresel para siyaseti periyodu kapanıyor.
“Bugün büyük Merkez Bankaları, Fed öncülüğünde düşük büyüme değerine bile olsa enflasyon ile gayret edeceklerini hem alınan tedbirler hem de verilen iletilerle açıkça ortaya koyuyor. Gelişmekte olan ülkeler ise Fed’in şahinleşen duruşuna paralel olarak geçtiğimiz yılın ortasında yaşadıkları faiz artırım süreçlerine devam etmekteler. Önümüzdeki devirde de Fed başta olmak üzere majör merkez bankalarının faiz artışları ve bilanço küçültme adımları devam edecek.
TÜRKİYE FARKLI BİR SİYASET TERCİHİ ORTAYA KOYDU
Global iktisatta bol para periyodunun azaldığı ve finansman şartlarının geçmişe kıyasla daha sıkıntı olacağı bir periyoda girdik. Türkiye bu devirde akranlarının bilakis farklı bir siyaset tercihi ortaya koydu. Dünyada akran ülkelere baktığımızda hem en yüksek enflasyona hem de son derece yüksek risk primine sahip ülke pozisyonundayız. Unutmayalım ki yakın geçmişte yaşadığımız ekonomik zorluk devirleri küresel rüzgarları ardımızdan estiği devirlerdi. Ve bu zorluklarla bir halde gayret edebildik. Halbuki şu an küresel iktisadın geçmekte olduğu döngüde rüzgar önümüzden esmekte ve işimizi çok daha zorlaştırmakta. Küresel görünüm de lehimize değil.
Bugün gelişmiş ekonomilerde yıllık enflasyon yüzde 7-8. Gelişmekte olan ülkelerde de yüzde 10’a yakın seyrediyor. Ülkemizde ise enflasyon oranı dünyada var olan genel seviyenin maalesef katbekat üzerinde, yüzde 70 düzeylerini oluşturmaktadır. Enflasyonda her geçen gün gaye dediğimiz noktadan uzaklaşıyoruz.
Aslında enflasyon sorunu bizim yalnızca son 9 aydır yaşadığımız bir durum değil. Bilhassa son 4-5 yıldır enflasyon dinamiklerinin yapısının besbelli seviyede bozulduğunu görmekteyiz. Gerekli adımları yanlışsız zamanlama ile atamıyoruz. Bu türlü olunca da para siyaseti aktifliğini kaybediyor ve gün sonunda enflasyonda yaşadığımız tablo ortaya çıkıyor.
Tahlil için atılacak adımlar muhakkak. Fakat zamanlama en kıymetli konu. Tahlilsiz geçen müddet tüm bireylerin ve kurumların üzerine her geçen gün daha fazla ek maliyet olarak dönüyor. Gerçek uygulanan bir para siyasetine buna eşlik eden mali siyasetlere ve makro sektörel arzı destekleyen yapısal değişimlere muhtaçlığımız var.
Uzunca bir müddettir tabir ettiğimiz üzere iktisadi siyaset dizaynında lakin ve lakin bilimi dünyada kanıtlanmış süreçleri ve tecrübesi merkeze koyarak çabada muvaffakiyete ulaşmamız mümkün olur.”
