Fakat konsolide sayılara bakıldığında görülüyor ki strateji şu: KKM’den yüksek geliri topla ancak DTH üzere öteki varlıklara da devam!
Dünya’dan Barış Erkaya’nın haberine nazaran Kur Muhafazalı Mevduat eserinin çıkışında bu yana yaklaşık 8 ay geçti. İştirakin boyutu (bireyler ve kurumlar dahil) 1 trilyon 246 milyar 753 milyon TL’ye ulaştı. Pekala birinci katılanlar ne kazandı?
Örnek üzerinden ilerlemek gerekirse Merkez Bankası’nın birinci kur açıklamasıyla örneğin 100 bin TL karşılığı dövizini KKM’ye yatıran 7 bin 917 dolarını üç ayda 118 bin 359 TL, şayet üçer aylık dilimlerde yenilemeye devam ettiyse bugün itibariyle 143 bin 878 TL yaptı.
8 ayda elde edilen getiri yüzde 44. Şayet mevduatta devam etseydi alabileceği azamî yarar 120 bin TL’yi bulmayacaktı. Ama unutmamak lazım ki madalyonun bir de öbür yüzü var. Dolara dipteyken bir defa tıpkı parayı yatıranın hiçbir bileşik faiz hesabına gerek kalmadan getirisi de çabucak hemen birebirdi.
ŞİRKETLERİN EKSTRA GETİRİSİ: VERGİ İSTİSNASI
Şirketler açısından ise bundan biraz daha fazlası var. KKM’nin avantajlı olan kısmı uygulanan vergi istisnası oldu. Yani şirketler aslında görünenden fazlasını kazandı. Kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarının 2021 yılı dördüncü süreksiz vergi periyodu beyannamesinin verilme tarihine kadar TL mevduat ve iştirak hesaplarına dönüşümünden kaynaklanan karlara kurumlar vergisi istisnası geldi. Akabinde 31.03.2022 ve 30.06.2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paraların dönüşümü de vergi istisnası kapsamına alındı.
YÜZDE 56 YILLK GETİRİYE ULAŞAN VAR
Peki bunun sonucu ne oldu? Elbette şirketlerin KKM ile ilgili tüm dataları paylaşmasını beklemek pek mümkün değil. Hatta birçok şirketin açarken gümbür gümbür ilan ettiği KKM hesaplarını yenilemezken hiçbir açıklama yapmadığını da görüyoruz. Kimilerinin KKM’leri farklı bir dipnot kalemi olarak açıklamadığını da. Ancak yöntemince bunları açıklayan örnekler üzerinden yaptığımız hesaplamalara nazaran vergi istisnasıyla birlikte kurumların 6 aylık çıkarı (kurumdan kuruma değişmekle beraber) yüzde 28’leri buldu.
Bu da şimdilik yıllık yüzde 56 civarında faiz ve kur farkı yararı demek. Türkiye’de riski bu kadar düşük ve garantili öteki bir enstrümanda bu türlü bir getirinin kazanılmasının imkânı yok. Elde edilen yüzde 28’lik getirinin faiz, kur farkı ve vergi istisnası ortasındaki dağılımına baktığımızda ise şöyle bir tablo ortaya çıkıyor: Yüzde 7’si faizden, yüzde 12’si kur farkından, yüzde 9’u ise vergi istisnasından.
92 ŞİRKETİN KKM’Sİ 32.6 MİLYAR TL
Peki şirketler KKM’ye geçerken faaliyetlerinden kaynaklanan döviz riskini nasıl hedge etmeyi başardılar? KAP’a bilançosunu gönderen halka açık şirketlerin tamamının bilançosunu tek tek inceledik. KKM’ye katılan şirketlerin hem KKM hesaplarının büyüklüğüne, hem de başka nakitlerini yahut finansal yatırımlarını nasıl değerlendirdiklerine kalem kalem baktık. Toplamda incelediğimiz hudutlu bağımsız kontrolden geçmiş dipnot sayısı 481. Bu şirketlerden bankaları ve sigorta, factoring, leasing, aracı kurumlar, yatırım iştirakleri üzere öteki finans kuruluşlarını çıkardık.
Sonuçta 92 şirketin KKM datalarına ulaştık. Sonuçlar çok şaşırtan. Konsolide sayılarla başlayalım. Bu 92 şirketin KKM’sinde bulunan para 32 milyar 601 milyon 572 bin 450 TL. Birebir şirketlerin vadeli vadesi mevduat, TL mevduat yahut döviz tevdiat, fiziken kasasında yahut banka hesabında nakit tuttuğu, çek yahut kredi kartı alacaklarını da gösterdiği nakit ve nakit gibisi hesaplarında 2022/06 devri itibariyle 269 milyar TL var. Bu 2021 sonunda 259 milyar TL idi. Yani KKM bu nakit varlıklarda bir azalmaya neden olmadığı üzere 6 ayda 10 milyar TL’ye yakın da artış yaşanmış.
KKM’nin da içinde yer aldığı ancak örneğin Eurobond, pay senedi, yatırım fonu, devlet tahvili yahut hazine bonosu gibisi öbür finansal yatırımlarının toplamı 112 milyar TL. KKM bilanço kalemlerinde yer almadığı 2021 sonunda ise bu sayı 53 milyar TL düzeyindeydi. Yani özetle 53 milyar TL’den 112 milyar TL’ye TL’ye yükselişin 32 milyar TL’lik kısmı KKM’den ve KKM nedeniyle elde edilmiş getirilerden ötürü artmış, kalan kısmı ise şirketlerin öteki yatırımlardaki artıştan gelmiş.
KKM’NİN HİSSESİ YÜZDE 10’A ULAŞTI
Fakat hiç kuşku yok ki en çarpıcı sonuç şu: Konsolide datalara nazaran şirketlerin nakit varlıkları ile finansal yatırımları içerisinde KKM’nin hissesi yüzde 10’ları bulmuş. Yani her 100 liralık nakit ve kısa vadeli finansal yatırımın 10 TL’si artık KKM’ye park etmiş durumda. Şirketler bazında incelemeye başladığımızda ise şok edici kimi sonuçlarla karşılaşıyoruz. 92 şirketin 18’inde yani neredeyse her 5 şirketten birinde KKM’nin boyutu tüm nakit varlıklar ve kısa vadeli finansal yatırımların yüzde 50’sinden fazlasına gelmiş. Hatta birtakım şirketlerde bu oran yüzde 80 ve üzerinde. Yani şirketin bütün kısa vadeli nakit ve yatırım varlıkları neredeyse KKM’den oluşuyor. KKM’nin nakit varlıklar ve kısa vadeli finansal yatırımları içerisindeki oranı yüzde 10 yahut altında olan şirket sayısı ise 35.
KKM TIPKI GETİRİYİ SÜRDÜREBİLİR Mİ?
Peki bu KKM’lerin ilerleyen bilanço periyotlarındaki yansımaları ne olabilir? Aslında hesabı çok kolay. Başından bu yana KKM yapanların birçok için vadeler temmuz yahut ağustos aylarında doluyor. Yani şirketlerin şimdiye kadar yüksek getiri sağladıkları Kur Muhafazalı Mevduatlarını yenileyip yenilemeyecekleri kurun seviyesiyle de direkt alakalı olacak.
Özellikle de Merkez Bankası faizleri biraz daha indirmişken. Artık örneğin birebir getirinin yüzde 7’lik kısmının elde edilme mümkünlüğü çok daha sıkıntı. Bu durumda şirketler kalan altı ayda yüksek bir kur farkı geliri elde edip edemeyeceklerine bakacaklar. Haziran sonu bilanço kapama gününde Merkez Bankası’nın belirlediği dolar kuru 16.6971 TL. Bu durumda en son açıklanan kur olan 18.193 TL ile ortadaki farka bakarsak yüzde 9’luk bir kur farkı çoktan oluşmuş durumda.
Buna karşılık birden fazla şirketin KKM’sinin vadesi temmuz-ağustos aylarında doldu. Yani yenileme periyotları bu aydı. Bu aylarda ise kur örneğin 21 Temmuz için (ürün birinci çıktığında başlayan ve KKM’yi devam ettirenlerin vadeleri çabucak hemen bu vadelere denk düşüyor) 17.62 TL.
Ağustos ayında ise yaklaşık 17.90 TL tabanıyla hesaplama yapmak gerekiyor. Bu durumda emsal bir getirinin sağlanabilmesi için kurun ekim-kasım ortasında 19.70 TL ile 20 TL ortasında bir fiyata ulaşması gerekiyor. Bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini daima bir arada göreceğiz. Ancak birçok şirketin yalnızca vergi avantajıyla bile KKM’yi sürdürme ihtimali bulunuyor.
KKM OLSUN FAKAT DTH DA OLSUN
genellemek mümkün değil lakin kayda bedel bir kısmı) KKM’nin avantajından yararlanmak için DTH’larını KKM’ye çevirerek hem getiriden hem vergi avantajından yararlanırken hem döviz bazlı yeni mevduatlar, Eurobond, yabancı pay senetleri ve dış devlet hazine bonoları üzere yeni yatırımlar açmaya devam etmiş. Ayrıyeten döviz bazlı nakitlerini de yerine koymaya çalışanlar da var. 92 şirketin KKM dönüşümünden sonra DTH’daki parası 41 milyar TL’ye yakın. Yani KKM’den fazla. Üstelik kimi şirketlerin bilanço dipnotlarında vadeli mevduatların döviz dağılımını açıklamadığı için hesaba bu biçim şirketleri dahil edemedik. Yani aslında DTH’taki para çok daha fazla. Tespit edebildiğimiz, Eurobond’larda 2.7 milyar TL, yerli yahut yabancı piyasalarda süreç yapan fonlarda ise 7.4 milyar TL tutuluyor.